چگونه خواب و رویا را تفسیر کنیم؟
- مرجع آزمون های آنلاین رایگان
- شخصیت، ازدواج، روابط، آسیب شناسی
- فردی، شغلی، تحصیلی، سازمانی و ...
- ارائه آموزش های صوتی و تصویری
- ارائه مطالب علمی و روان شناسی
- گروه سنی کودکان تا بزرگسالان
به تصاویر خیالی که هنگام خواب در ذهن فرد نمایش داده میشود، رویا میگویند. این تصاویر گاهی روایت مشخص دارند و گاهی بدون روایت هستند. اکثر خوابها شامل مجموعهای از تصاویر، ادراک و عواطف است و میتواند دلپذیر و هیجانانگیز یا کسالتآور و حتی ترسناک باشد.
رویا از دیرباز در تخیل بشر وجود داشته است. از سوابق تاریخی چنین برمیآید که قدیمیان آن را پیامی از طرف خدایان یا ابزاری برای پیشبینی آینده میدانستند. طی سالهای اخیر، رویا توجه روانشناسان، متخصصان اعصاب، فیلسوفها و زیستشناسان را به خود جلب کرده است که همگی به تحقیق روی رویا، معنا و ضرورت آن برای بشر و حیوانات مشابه ادامه میدهند.
آنچه از رویا میدانیم
بهرغم این باور که همهی ما رویا میبینیم، هنوز درحال کشف اطلاعات بیشتر درمورد چگونگی رخ دادن رویا، مدت زمان و هدف (یا اهداف) دقیق آن هستیم. البته میدانیم رویا در مرحلهی حرکت سریع چشم در خواب (REM) اتفاق میافتد و معمولا با فعالیت بالای مغز و کمی حرکت فیزیکی (به خصوص در چشمها) همراه است. گفته میشود افرادی که هیچوقت رویای خود را به خاطر نمیآورند هم گهگاه خواب میبینند اما این حقیقت که رویا هنگام خواب رخ میدهد، باعث میشود محققان نتوانند با قطعیت از بروز رویا مطمئن باشند.
چرا خواب میبینیم؟
به باور بسیاری از محققان رویا دلیل خاصی دارد؛ اما هنوز نمیدانیم هدف از رویا دقیقا چیست. برخی معتقدند رویا در یکپارچهسازی خاطرات به مغز کمک میکند و در یادگیری موثر است؛ دستهی دیگر باور دارند رویا به مغز اجازه میدهد خطر را شبیهسازی کند تا در آینده بهتر بتواند از خود محافظت کند. طبق تئوریهای فلسفی و روانپویشی، رویا به پردازش افکار، عواطف و تجارب دشوار کمک میکند تا سلامت روانشناختی فرد هنگام بیداری افزایش یابد.
چرا همیشه رویا و خواب خود را فراموش میکنم؟
فراموش کردن رویای طبیعی است. بسیاری از خوابها بلافاصله بعد از بیداری یا کمی بعدتر فراموش میشوند. بعضی از محققان به خوابهایی که سریعا فراموش میشوند «خواب سفید» میگویند. شواهد نشان میدهد نزدیک به یک سوم بیداری مربوط به خواب سفید است و شاید دلیل آن، این باشد که مغز هنگام خواب حافظه را مثل حالت بیداری کدگزاری نمیکند.
چطور هنگام بیداری خواب خود را به خاطر بیاورم؟
در اغلب موارد با انجام چند نکته میتوان خواب را به خاطر نگه داشت؛ مثلا میتوانید یک دفتر کنار تخت بگذارید تا بلافاصله بعد از بیدار شدن جزئیات خواب را یادداشت کنید.
هر شب چه مدت خواب میبینیم؟
موسسهی ملی خواب تخمین زده است طی 8 ساعت خواب شبانه، حداقل 2 ساعت صرف خواب دیدن میشود. با اینکه طبق نظریات، دیدن رویا هنگام REM (که تقریبا 20 درصد از مجموع مدت زمان خواب را در بر میگیرد) به اوج خود میرسد، برخی شواهد نشان میدهد در سایر مراحل خواب هم تا حدودی رویا میبینیم. اگر شواهد بیشتری در دفاع از این نظر به دست آید، میتوان گفت ما همیشه (یا اکثر اوقات) خواب میبینیم.
هر رویا چقدر طول میکشد؟
برآورد مدت زمان هر خواب از چند ثانیه تا 45 دقیقه است. از آنجاییکه طی شب چند بار خواب میبینیم، احتمالا مدت زمان هر رویا متغیر است. محققان راه مشخصی برای اندازهگیری زمان رویا ندارند، اما میتوانند براساس مراحل خواب، یادآوری رویا و علائم فیزیکی این مدت را تخمین بزنند. گفته میشود اوایل شب خوابها کوتاهتر هستند و طولانیترین رویا درست قبل از بیدار شدن اتفاق میافتد.
آیا ممکن است طی یک شب چند بار خواب دید؟
بله، در واقع این امر بسیار شایع است. از آنجاییکه بدن و مغز مراحل مختلف خواب را پشت سر میگذارد، افراد رویاهای مختلفی را تجربه میکنند. درست بلافاصله بعد از به خواب رفتن، رویاها کوتاهتر هستند و هرچه شب پیش میرود، رویا طولانیتر میشود و فرد در هر مرحله از خواب مدت زمان بیشتری را طی میکند.
رویای شفاف چیست؟
عبارت «رویای شفاف» به خواب و رویایی اطلاق میشود که فرد در آن به رویا دیدن واقف است و احساس میکند که میتواند اتفاقی را که در خواب میافتد کنترل کند. اکثر افراد دست کم یکبار در زندگی رویای شفاف را تجربه میکنند و درصد کمتری گزارش دادهاند که این اتفاق مرتب برایشان رخ میدهد. شواهد نشان میدهد برخی استراتژیها مانند تلقین به خود، احتمال دیدن رویای شفاف را بالا میبرد (مثلا قبل از به خواب رفتن به خود بگویید رویای شفاف خواهید دید).
درک رویاهای شایع
بسیاری از رویاها کاملا منحصر به فرد هستند، اما بعضی از موضوعات رویا، جهانی است. در واقع تحقیقات زیادی نشان داده است که موضوع رویا در افراد از موقعیتهای جغرافیایی، فرهنگ و گروههای قومی مختلف یکسان بوده است. بعضی از موضوعات حاکی از استرس یا دلمشغولی نسبت به فرد یا رویداد خاصی است، اما اکثر متخصصان موافقند که رویا لزوما «معنای» خاصی ندارد یا ذات واقعی فرد را نشان نمیدهد. بسیاری از افراد گاهی از معنای خواب خود میهراسند اما شاید اگر بدانند اغلب افراد خوابهای ناخوشایند یا خجالتآور میبینند و این خوابها غیرعادی نیست، احساس بهتری پیدا کنند.
شایعترین موضوعات خواب چیست؟
ازجمله شایعترین موضوعات رویا میتوان به تحت تعقیب قرار گرفتن، سقوط، رفتن به مدرسه یا انجام فعالیت جنسی اشاره کرد. سایر تحقیقات نشان میدهد موضوعاتی نظیر پرواز، تلاش برای انجام یک کار پشت سر هم یا وقت گذراندن با شخصی که در دنیای واقعی فوت شده است هم در بین انسانها مشترک است.
آیا رویا معنای خاصی دارد؟
روانشناسان و متخصصان اعصاب سالها بر سر این موضوع که آیا خواب معنای خاصی دارد یا صرفا یک سری تصاویر تصادفی است که توسط مغز سرهمبندی شده، بحث کردهاند. برای مثال، فروید عقیده داشت رویا باعث میشود درک بهتری نسبت به ضمیر ناخودآگاه به دست آوریم و سرنخهایی از عمق وجود شخص به دست میدهد.
اگرچه بسیاری از محققان مدرن با نظریات او مخالفت کردهاند، برخی میگویند تصاویر رویا به وضعیت روحی روزانهی ما مربوط است و شاید به این معنی باشد که ذهنمان درگیر است. از طرفی، برخی متخصصان اعصاب معتقدند رویا صرفا اثر جانبی ادغام خاطرات و سایر پردازشهای مغز است و به جز این معنای دیگری ندارد. بسیاری از افراد مذهبی بهطور غریزی احساس میکنند که رویا میخواهد چیزی به آنها بگوید و این سوال هنوز در بسیاری از حیطههای علمی قابل بحث مانده است.
چرا درمورد کار، مدرسه یا رابطه خواب استرسزا میبینم؟
ممکن است کسی که شدیدا راجعبه کار یا وضعیت شخصی مضطرب است، همان وضعیت را در خواب ببیند. بنابراین، تعجبی ندارد که برخی از محققان معتقدند یکی از مقاصد احتمالی رویا این است که در پردازش استرس و دیگر عواطف تنشآور به مغز کمک کند. این خوابها معمولا روی جنبههای مادی زندگی، مانند موعد تحویل پروژه، تمرکز دارند، اما کسانی که تروما یا بلاهای طبیعی (مثل زلزله یا پاندمی کووید-19) را پشت سر گذاشتهاند، مدام درمورد اتفاقی که برایشان افتاده خواب میبینند.
در انتها…
رویا دیدن، تجربهی هر شب ماست با اینحال همچنان ناشناخته است. روانشناسان و روانکاوان متعددی در این زمینه مشغول به تحقیق و پژوهش هستند تا زوایای ناشناخته زندگی شبانه ما در رویا را روشن کنند. پایه و اساس این تحقیقات بر عقاید زیگموند فروید و گوستاو یونگ بنا شده است.