علت خجالت کشیدن چیست و چطور می‌توان بر آن غلبه کرد؟

بعضی از افراد هنگام نزدیک شدن به دیگران یا وقتی کسی به آن‌­ها نزدیک می­‌شود، مدام احساس دلهره و عجیب بودن پیدا می­‌کنند. به این احساس خجالت و شرمزدگی می‌گویند. خجالت، واکنش به ترس است و تحقیقات نشان می­‌دهد اگرچه برای این مساله، علت زیست‌­شناسی عصبی وجود دارد(مجموعه­‌ رفتاری تحت کنترل پیوند خاصی از اعصاب در مغز)، از طرفی خجالت به­‌شدت تحت تاثیر تربیت والدین و تجارب زندگی است.

علت خجالت و شرمزدگی چیست؟

چند ویژگی شخصیتی در بروز خجالت نقش دارد: خودآگاهی، فکر منفی درباره­‌ی خود، عزت نفس پایین و ترس از قضاوت و طرد شدن. افراد خجالتی اغلب درگیر مقایسه­‌های اجتماعی غیرواقعی می­‌شوند و در برابر افراد اجتماعی و پرجنب و جوش به حال خود غبطه می­‌خورند. افراد خجالتی با این باور که دیگران همواره او را مورد قضاوت قرار می­‌دهند، فرصت­‌های جدید اجتماعی را رها می­‌کنندو این مساله، مانع تقویت مهارت‌­های اجتماعی آن‌ها می‌شود.

آیا خجالتی بودن و شرمزدگی ذاتی است؟

خودآگاهی بیش از حد، ارزیابی منفی خود و فکر منفی راجع به خود از ویژگی‌­های خجالتی بودن است. همه‌­ی این ویژگی‌­ها به تعریف فرد از خود برمی‌گردد. از آن­جایی که تعریف ما از خود از 18 ماهگی شکل می­‌گیرد، شاید بگویید نمی‌­توان از بدو تولد خجالتی بود. حدود بیست درصد از نوزادان خلق و خوی واکنش‌­پذیر دارند اما به این معنی نیست که بعدا خجالتی خواهند شد یا نمی­‌توانند رفتار خود را تغییر دهند.

علت خجالتی بودن بچه‌­ها چیست؟

عوامل محیطی و زیستی روی خجالت تاثیر می­‌گذارد. طبیعت نوزادان متفاوت است و احتمال این­که بچه­‌های حساس، خجالتی شوند نیز بیشتر است. با این وجود، حمایت و دقت والدین در تربیت فرزند می­‌تواند مانع بروز خجالت یا اضطراب اجتماعی شود.

علت خجالتی بودن نوجوانان چیست؟

ممکن است خجالت در نوجوانی تشدید شود؛ چون نوجوانان باید وضعیت­‌های جدید اعم از مدرسه، دوستی و بلوغ را پشت سر بگذارند. ممکن است فرد  از بی‌آبرو شدن، طرد شدن یا رسوا شدن بترسد. والدین می­‌توانند نوجوانان را تشویق کنند تا درصورت نادرست بودن این ترس‌­ها، راهی برای غلبه بر آن پیدا کنند و بعد در تقویت این رفتار و مهارت‌­ها نیز کمکشان کنند.

فرق بین خجالتی بودن و درون­گرایی چیست؟

خجالتی بودن با درون­گرایی فرق دارد. افراد درون­گرا از این­‌که تنها وقت بگذرانند، انرژی می­‌گیرند. در مقابل، افراد خجالتی اغلب مایل هستند با دیگران ارتباط برقرار کنند اما نمی­‌دانند چطور این کار را انجام دهند و یا نمی­‌توانند اضطراب و ترس ناشی از قضاوت منفی را که با تعامل همراه است تحمل کنند. تامل در خود برای نظارت بر رفتار و ویژگی­‌هایی که در نظرشان ضعف محسوب می‌­شود، باعث می‌­شود نتوانند با دیگران ارتباط برقرار کنند.

تعریف هر فرهنگ از خجالت و شرمزدگی چیست؟

ارزش‌­های فرهنگی که کودکان از والدین و جامعه به دست می­‌آورند روی گرایش اجتماعی آن‌ها تاثیر می­‌گذارد. تقریبا 40 تا 50 درصد از بزرگسالان آمریکا خود را خجالتی می­‌دانند، درحالی­‌که 30 درصد از افراد اسرائیلی و 60 درصد از ژاپنی­‌ها نیز همین حرف را می­‌زنند. احتمالا نحوه‌­ی تحسین و انتقاد کردن در هر فرهنگ باعث چنین تفاوت­‌های فرهنگی می­‌شود.

آیا می‌­توانم بر خجالت غلبه کنم؟

خجالت خودبه‌­خود از بین نمی‌­رود. افراد خجالتی زمانی موفق می­‌شوند که خجالت خود را به رسمیت بشناسند و بعد بر اساس این آگاهی، دست به اقدام بزنند. آن­‌وقت متوجه می‌­شوند که پیدا کردن موضوع برای گپ و گفت کوتاه همیشه آسان نیست؛ برای همین از قبل برای مکالمه برنامه می­‌چینند، سوال‌ها و داستان­‌هایشان را تمرین می­‌کنند و زودتر در محل حاضر می­‌شوند تا به محیط جدید عادت کنند.

چگونه بر خجالت و شرمزدگی غلبه کنیم؟

افراد خجالتی بدون این­که تعریفشان از خود را تغییر دهند، به راحتی می­‌توانند چالش­‌های اجتماعی را پشت سر بگذارند. محققان می­‌گویند بهتر است فرد، خجالتی بودن خود را به رسمیت بشناسد و سعی کند خود را از چنگال خودآگاهی برهاند.

روش­‌های مختلفی برای بالا بردن اعتماد به نفس اجتماعی وجود دارد. افراد خجالتی می­‌توانند به جای دوری از رویدادهای اجتماعی، زودتر از موعد برای آن برنامه‌­ریزی کرده و روی مهارت­‌های اجتماعی خود کار کنند. خجالیتی‌ها می‌­توانند قبل از شرکت در رویداد اجتماعی، چند سوال و موضوع برای صحبت طراحی کنند و تحمل خود را بالا ببرند. به­‌علاوه، این افراد می‌­توانند ذهنیت خود را تغییر دهند و به­‌جای این­که گمان کنند واکنش طرف مقابلشان حتما منفی است، انتظار نتیجه­‌ی مثبت داشته باشند.

همچنین در صورتی که شما یک فرد خجالتی باشید، آماده شدن برای موقعیت اجتماعی باعث می‌­شود به جای تمرکز روی اتفاقات منفی احتمالی، به اتفاقات مثبت فکر کنید. سوالاتی که می­‌خواهید از دیگران بپرسید و داستان­‌هایی را که دوست دارید به اشتراک بگذارید، از پیش آماده کنید. به موضوعاتی که شاید بین شما مشترک است فکر کنید. کنجکاوی در مورد دیگران و کم­تر انتقاد کردن از خود هم مفید است.

چطور می­‌توانم به فرزندم کمک کنم تا اجتماعی‌­تر شود؟

والدین می­‌توانند بدون این­که به کودک فشار بیاورند تا شخصیتش را عوض کند، مهارت دوست­یابی را در او تقویت کنند. مثلا می­‌توانند از علایق کودک استقبال کرده و او را به انجام آن تشویق کنند؛ زیرا هنگام انجام فعالیت‌­های مشترک، می­‌توان دوستان جدید پیدا کرد. همچنین والدین می­‌توانند مهارت‌های ساده­‌ی اجتماعی را نظیر برقراری تماس چشمی، لبخند زدن، واضح صحبت کردن و پرسیدن سوال­‌هایی که با «چه» و «چطور» شروع می‌شود، به کودک یاد دهند.

سخن پایانی

خجالت کشیدن و احساس شرم ممکن است بی‌اهمیت جلوه کند اما برای افرادی که با این معضل دست‌وپنجه نرم می‌کنند، داستان چیز دیگری است. با این حال می‌توان با کمک گرفتن از پزشکان و روان‌شناسان با تجربه، بر این مشکل غلبه کرد.