آشنایی با اختلال آگنوزیا – قسمت اول

ادراک پریشی از یک کلمه یونانی مشتق شده است «فقدان دانش یا آگاهی».

 به معنی ناتوانی برای بازشناسی اشیاء، آگنوزیا یک اختلال کمیاب است که به وسیله یک ناتوانی در بازشناسی و تشخیص دادن اشیاء یا اشخاص، علیرغم داشتن آگاهی از ویژگیهای شیء یا شخص، مشخص می شود. اشخاص آگنوزیا ممکن است به سختی بتوانند ترکیبات هندسی یک شیء یا چهره را بازشناسی کنند یا ممکن است بتوانند ترکیبات هندسی را مشاهده و درک کنند، اما نمیدانند که چه شیء ای به کار برده شده است، یا اینکه این چهره آشناست یا خیر.

 اختلال آگنوزیا به ناتوانی فرد برای بازشناسی اشخاص یا اشیاء حتی زمانی که ابعاد حسی اصلی بهنجار باشند اشاره می کند مثل بینایی که دست نخورده و بی عیب است. آگنوزیا می تواند به یکی از جنبه های حسی مثل بینایی یا شنوایی محدودشود. مثلا بیماران با ادراک پریشی بینایی ممکن است نتوانند شیء ای را که مقابل میدان بیناییشان قرار دارد بازشناسی کنند، حتی اگر آنها بتوانند شکل و سایر ویژگی های دیداری آن را توصیف کنند بیمار می تواند شیء را مشاهده و درک نماید اما هیچ گونه تداعی معنی داری نسبت به آن ندارد.

 بیماران زبان پریش” نیز ممکن است به سختی بتوانند اشیاء را نام گذاری کنند و یا با دقت آنها را توصیف کنند؛ اما این دشواری ها آگنوزیا را مورد توجه قرار نمی دهند. به جرئت می توان گفت در آفازيا، حافظه و تداعی آنها نسبت به اشیاء دست نخورده و بی عیب است مشکل آنها محدود است به جنبه های زبان در دانش بیانی مربوط به شیء در آفازیا توانایی شخص برای نامیدن شیء زمانی که اطلاعات در مورد شیء به شکل دیگری ارائه می شود نیز بهبود نمی یابد. در مقابل بیماران آگنوزیا اغلب زمانی که اطلاعات به شکل دیگری ارائه شوند بهبود خواهند یافت.

سبب شناسی:

 آگنوزیا معمولا از یک آسیب به مناطق خاصی از مغز در لوب های پس سری یا آهیانه ای مغز ناشی می شود که منجر به تخریب ویژه فرآیندهای شناختی شخص به میزان زیادی می شود. اشخاص آگنوزی ممکن است تواناییهای شناختی شان را در سایر مناطق حفظ کنند. آگنوزیا ممکن است ناشی از آسیب مغزی، ضربه، دمانس و یا اختلالات عصب شناختی باشد.

انواع آگنوزیا :

کلا سه شکل متفاوت از آگنوزیا وجود دارد:

۱) آگنوزیای دیداری : که در آن شخص به س ختی اشیاء کلمات و چهره ها را بازشناسی می کند.

۲)آگنوزیای شنیداری: که شامل ناتوانی برای بازشناسی صداهاست.

۳)آگنوزیای حسهای تنی: که در آن اشخاص به سختی از طریق تحریک حس های مربوط به لامسه اشیاء را درک می کنند.

1.آگنوزیای دیداری Visual agnosia : آگنوزیای دیداری یک اختلال نورولوژیکی است که با ناتوانی برای درک اشیاء آشنا مشخص می شود.

آگنوزیای دیداری در ارتباط است با آسیب لوب چپ پس سری و لوب گیجگاهی. بسیاری از بیماران نقص شدیدی در قسمت راست میدان بینایی دارند، به خاطر آسیب لوب چپ پس سری. ولی بازشناسی شنوایی و حس لامسه سالم است.

۱ – ۱ ادراک پریشی چهره: ناتوانی برای مشخص کردن چهره ها، حتی اگر آن شخص آشنای بیمار باشد. در ادراک پریشی چهره بیماران می توانند مشخص کنند که ویژگی های چهره چطوری هستند، اما آنها نمی توانند تشخیص دهند که این چهره ارائه شده مربوط به کیست. آنها ممکن است حتی نتوانند چهره خودشان را در آینه بازشناسی کنند. بیمار نمی تواند چهره ها را بازشناسی کند، اما می تواند یک چهره را به عنوان اینکه یک چهره است تشخیص دهد و می تواند بین چهره ها تمایز قائل شود.

همچنین می توانند مردم را به وسیله نشانه های دیگری بازشناسی کنند (مثلا صدا، راه رفتن، لباسها) در بسیاری از موارد این اختلال محدودشده است به چهره ها، در صورتی که بازشناسی اشیاء بسیار خوب است.

(مثال ۱). الف) آیا این نقص منحصر به تشخیص اشخاص است؟

– بعضی از بیماران می توانند تظاهرات چهره ای را بازشناسی کنند. اگرچه همه بیماران نمی توانند

– بعضی از بیماران نیز می توانند هویت و سن مربوطه را مشخص کنند. (مثلا پیر با جوان بودن).

 ب) آیا این مشکل مربوط به نقص در ادراک است؟

 بعضی از پروزو پاگنوزیک ها می توانند اشیاء را بازشناسی کنند، اما ممکن است چهره ها خیلی پیچیده تر باشند و محرکهای مشکل تری باشند.

سبب شناسی: ضایعه دوطرفه جسم سفید و خاکستری لبه به هم چسبیده شکنج پس سری – گیجگاهی علت ادراک پریشی چهره است. به ویژه ستون طولی پایین، راهی که اتصالات درونی لوبهای پس سری و گیجگاهی است، پیشنهادشده که به عنوان مناطق آسیب دیده در ادراک پریشی چهره است.

۱-۲ آگنوزیای ناخوانی: ناتوانی در خواندن اطلاعات

۱- ۳آگنوزیای رنگ: ناتوانی برای فرق گذاشتن بین رنگها و بنابراین ناتوانی برای نامگذاری رنگها. بیمارانی که ناتوانی در نامیدن رنگها دارند در تکلیفی که احتیاج به تشخیص رنگها دارد بهنجارند، اما نمی توانند رنگ ها را نام ببرند یا به نام رنگها اشاره کنند.

بازشناسی رنگ وجود دارد. نقص خالص در ادراک رنگ باعث رنگ کوری کامل میشود

۱–۴ آگنوزیای شیء: ناتوانی برای نامگذاری اشیاء بیمار در بازشناسی شیء ارائه شده دیداری مشکل دارد. بازشناسی شیء توسط جنبه های دیگری غیر از بینایی به خوبی صورت می گیرد. ادراک بینایی نیز سالم است یا حداقل برای بازشناسی کافی است.

۱-۵ آگنوزیای همزمان بیمار نمی تواند بیش از یک شیء را دریک زمان ببیند.

۲. آگنوزیای شنیداری Auditory Agnosia: سه زیرشاخه از ادراک پریشی شنیداری وجود دارد:

– ادراک پریشی اطلاعات کلامی-شنیداری: ناتوانی برای شنیدن کلمات.

– ادراک پریشی شنیداری: ناتوانی برای شنیدن صداهای محیطی مثل استارت ماشین یا پارس کردن یک سگ.

– ناتوانی در ک موسیقی”: ناتوانی برای شنیدن موسیقی

آگنوزیای شنیداری اشاره می کند به ناتوانی برای بازشناسی صداهای مخصوص در زمینه شنوایی سالم و بی عیب. یک تفاوت در این سندرم بین کری محض کلمات که یک ادراک پریشی نسبت به اطلاعات کلامی- شنیداری است و آگنوزیای شنیداری که شامل یک ادراک پریشی نسبت به صداهای غیر کلامی محیطی است، وجود دارد.

 کری قشری نیز اصطلاحی است که برای بیمارانی بکار می رود که اساسا به هیچ یک از اطلاعات شنوایی حتی زمانی که شنوایی سالم است پاسخ نمی دهند.

آمیوزیا نیز اصطلاحی است که به ادراک پریشی نسبت به موسیقی اشاره می کند.

سبب شناسی: ضايعه مناطق قشری و زیر قشری دوطرفه لبه به هم چسبیده بین شیارهای گیجگاهی، مناطق یک طرفه زیر قشری در کورتکس گیجگاهی نیمکره غالب زبان

3. آگنوزیای حسهای تنی (ادراک پریشی بساوشی، ادراک پریشى لامسه)

 بیماران با این اختلال مشکلاتی در درک اشیاء از طریق تحریک مربوط به حس لامسه دارند. اگرچه حس لامسه آنها سالم و بدون عیب است. یک تفاوت بین ناتوانی بازشناسی ویژگیهای اساسی یک شیء از طریق لمس کردن مثل اندازه، بافت و ناتوانی برای نامیدن یا بازشناسی اشیاء وجود دارد. بیمارانی که نمی توانند یک شیء را از طريق لمس کردن بازشناسی کنند، ممکن است که هنوز بتوانند شیء را نقاشی کنند و تصویرش را بازشناسی کنند. بعضی وقتها آنها می توانند ویژگی های فیزیکی یک شیء را توصیف کنند، اما نمی توانند آن را بازشناسی کنند.

سبب شناسی: ادراک پریشی لمسی فکر می شود به دلیل آسیب کورتکس حسهای تنی باشد (اتصال بین شکنجهای مرکزی پایینی).