حافظه

روانشناسی، حافظه و مغز

خدمات تن دار نیک
  • مرجع آزمون های آنلاین رایگان
  • شخصیت، ازدواج، روابط، آسیب شناسی
  • فردی، شغلی، تحصیلی، سازمانی و ...
  • ارائه آموزش های صوتی و تصویری
  • ارائه مطالب علمی و روان شناسی
  • گروه سنی کودکان تا بزرگسالان

حافظه یکی از مهمترین کارکردهای ذهن انسان است. از به یاد آوردن جزئیات اساسی درباره خود تا واقعیت های دنیوی مانند آنچه برای صبحانه خوردید یا رنگ مورد علاقه شما را شامل می شود، حافظه باعث می شد تا ما اتفاقات روزمره زندگی را مانند یک سریال و توالی به خاطر آوریم. همانطور که وجود حافظه تاثیر بسیار مثبتی در زندگی ما دارد، از بین رفتن آن نیز تاثیرات بسیار منفی می تواند بر زندگی ما بگذارد.

خاطرات و حافظه از طریق برهم کنش های پیچیده در مغز شکل می گیرند و برای همه چیز، از زبان گرفته تا روابط، تا کارهای روزمره ضروری است. در حالی که حافظه نقش مهمی در زندگی ما دارد، اما حافظه بدون خطا نیست. حافظه به راحتی و غیر عمدی می تواند تحریف، خراب و یا تغییر یابد. به همین ترتیب، در حالی که ما می توانیم برای بیشتر بخش های زندگی روزانه خود به حافظه تکیه کنیم، اما حافظه یک منبع اطلاعات غیرقابل اطمینان است، به ویژه هنگامی که به گذشته دور مربوط می شود.

درک تاریخی از حافظه

در طول تاریخ، حافظه، شاعران، فیلسوفان و متفکران زیادی را مجذوب خود کرده و از آن الهام گرفته اند. از آنجایی که سؤالات مربوط به حافظه برای سؤالات مرتبط با هویت، اراده آزاد، زبان و … اهمیت بسزایی دارد، حافظه در هر دو حوزه هنری و علوم مورد مطالعه و توجه بوده است.

فیلسوفان غالباً حافظه را نوعی تمبر بر مغز می دانستند، این تمبر اثری ثابت از تجربیات و دانش گذشته است. برخی همچنین استدلال می کنند که یادگیری به معنای گسترده فرایندی از یادآوری چیزهایی است که ما فراموش کرده ایم و اینکه این خاطرات منبع پدیده هایی مانند دژوا و دیگر احساسات غیر قابل توضیح هستند. از سال های دور دانشمندان و فیلسوفان به دنبال کشف حقیقت حافظه بوده اند.

مغز و حافظه

هنوز هم در مورد شیوه های شکل گیری حافظه در مغز، ذخیره و بازیابی اطلاعات، تحقیقات زیادی صورت می گیرد. مطالعات نشان داده اند که خاطرات می توانند با تشکیل سیناپس های جدید و تقویت اتصالات موجود، ساختار مغز را تغییر دهند. گروه های مختلف نورون مسئول خاطرات مختلف هستند.

حافظه و خواب

خواب نقش مهمی در شکل گیری حافظه دارد. در حالی که مطالعات هنوز هم در مورد نقشی که خواب برای ایجاد حافظه ایفا می کند، ادامه دارد، این تحلیل وجود دارد که خواب زمان مهمی است که در آن وقایع روز پردازش می شود و حافظه شکل می گیرد. به طور خاص، خواب به تثبیت خاطرات و ایجاد خاطرات طولانی مدت در مغز کمک می کند. کم خوابی و یا خوابیدن بیش از حد، می تواند بر شکل گیری حافظه و به یاد آوردن تأثیرات منفی بگذارد.

حافظه بلند مدت در مقابل حافظه کوتاه مدت

یکی از تفاوت های اساسی بین انواع مختلف حافظه، حافظه بلند مدت در مقابل حافظه کوتاه مدت است. حافظه کوتاه مدت فقط برای مدت زمان محدود، بطور معمول تنها برای چند دقیقه و گاهی اوقات فقط چند ثانیه باقی می مانند. یک نمونه از حافظه کوتاه مدت می تواند امکان به خاطرسپاری یک شماره تلفن باشد.

حافظه طولانی مدت به خاطراتی گفته می شود که برای مدت طولانی در حافظه ذخیره می شوند، اغلب به طور نامحدود. این خاطرات در مغز تثبیت و رمزگذاری می شوند و انواع مختلف حافظه در مکان های مختلف ذخیره می شوند. حافظه بلندمدت بعضی اوقات با سیستم های فن آوری مانند هارد دیسک رایانه مقایسه می شود، ذخیره سازی برای طولانی مدت فرایندی پیچیده است که هنوز کاملاً درک نشده است. حافظه طولانی مدت هم در معرض فرایند طبیعی فراموشی قرار دارند که نیازمند یادآوری منظم هستند. حافظه طولانی دسته بندی مختلفی دارد که عبارتند از: حافظه صریح، حافظه ضمنی، حافظه اپیزودیک، حافظه معنایی، حافظه رویه ای و … می شود.

صریح و روشن در برابر حافظه ضمنی

هر دو حافظه صریح و ضمنی اشکالی از حافظه بلند مدت هستند. حافظه آشکار به به‌یادآوری آگاهانه و عمدی اطلاعات و تجربیات قبلی و مفاهیم است. مانند به یادآوری پایتخت کشور ایران یا به خاطر آوردن بیمارستانی که در آن به دنیا آمده اید. حتی وقتی یادآوری اطلاعات آسان باشد، حافظه صریح شامل تلاش عمدی است. انواع حافظه صریح شامل حافظه اپیزودیک و معنایی است.

از طرف دیگر حافظه ضمنی نوعی حافظه طولانی مدت است که ناخودآگاه است و بدون فکر کردن در مورد آن اتفاق می افتد. مانند زمانی که بدون توجه به مسیر از سرکار به خانه آمده اید، در این حالت شما از حافظه ضمنی استفاده کرده اید. حافظه ضمنی غالباً ارتباط نزدیکی با حافظه حرکتی دارد و اغلب شامل فرایندهای جسمی است که بارها انجام شده اند  و دیگر نیازی به تلاش آگاهانه ندارند.

حافظه اپیزودیک

حافظه اپیزودیک یا زندگی نامه ای یا رویدادی نوعی حافظه صریح طولانی مدت است که به خاطرات و وقایع خاصی اشاره دارد. حافظه اپیزودیک هم شامل وقایع عمومی، مانند جشن تولد یا تاریخ اولین مناسبت ها است، و هم موارد خاص است که اغلب به آن خاطرات flashbulb گفته می شود، اخاطرات و وقایعی که بار عاطفی بالایی دارند مانند تیراندازی در مدرسه یا حمله تروریستی.

حافظه رویه ای

حافظه رویه ای نوعی حافظه ضمنی طولانی مدت است که اغلب شامل فعالیت های بدنی می شود که از طریق تکرار ایجاد می شود. نمونه هایی از حافظه رویه ای مانند دوچرخه سواری، یادگیری رانندگی یا پرتاب در بیس بال است.

حافظه توپوگرافی

حافظه توپوگرافی به حافظه ای گفته می شود که مربوط به فضا و مکان می باشد. افرادی که از جهت گیری خوبی برخوردار هستند، دارای یک حس توسعه یافته از حافظه توپوگرافی هستند، در حالی که افرادی که به راحتی گم می شوند از نوع ضعیفی از این حافظه بهرمند هستند. حافظه توپوگرافی می تواند به جهت ها و مکان ها و همچنین سرنخ های دیداری که در حافظه داریم اشاره کند.

حافظه معنایی

حافظه معنایی نوعی حافظه صریح طولانی مدت است. معمولاً به دانش انباشته شده اشاره دارد، از اطلاعاتی مانند جدول تناوبی عناصر گرفته تا نام دوستانتان و …. حافظه معنایی غالباً به واسطه فرهنگ و تجربه، از جمله عواملی مانند خانواده، تحصیلات و شغل ایجاد می شود.

حافظه کاری

حافظه کاری شبیه حافظه کوتاه مدت است، چون اطلاعات فقط برای مدت کوتاهی ذخیره می شود. با این تفاوت ها که حافظه کاری در حال کار می تواند اطلاعات را به گونه ای دستکاری و تفسیر کند که حافظه کوتاه مدت نمب تواند.

خاطره اتوبیوگرافیک

حافظه اتوبیوگرافی نوعی حافظه صریح طولانی مدت است. معمولاً حافظه اپیزودیک و معنایی را شامل می شود و از آن برای به یاد آوردن و ارتباط دادن اطلاعات در مورد تجربیات شخص استفاده می شود. این می تواند شامل تجربیات خاص و همچنین حقایق و اطلاعات عمومی باشد. حافظه اتوبیوگرافی یک مؤلفه اساسی در هویت است.

حافظه و قابلیت تغییرپذیری

در حالی که ما اغلب خاطرات را به عنوان تصویری دقیق از اتفاقاتی که در گذشته اتفاق افتاده اند می دانیم، اما حافظه می تواند به طرز شگفت انگیزی تغییر کند. خاطرات می توانند به مرور زمان تخریب شوند و همین امر باعث تغییر آنها می شود. عدم توجه هم می تواند بر خاطرات تأثیر بگذارد. خاطرات همچنین از تفاوت های شخصی و فرهنگی تاثیر می پذیرد. به عنوان مثال، شهادت درست شاهدان عینی به دلیل تعصب ناخودآگاه غیرممکن است. به همین ترتیب، خاطرات می تواند با حالات و احساسات عاطفی ما نیز گره بخورد و تغییر کند.

حافظه و فراموش کردن

از دست دادن شدید حافظه و فراموشی اغلب می تواند نشانه بیماری جدی باشد. بیماری هایی مانند آلزایمر و زوال عقل می توانند به شدت بر حافظه تأثیر بگذارند، و اغلب به شدت توانایی یادآوری فرد را به خطر می اندازند. فراموشی براثر عوامل مختلفی مانند افزایش سن، پرکاری و سایر عوامل نیز می تواند ایجاد شود. جدا از علت، فراموشی می تواند افراد را دچار بی نظمی، حواسپرتی و تردید کند.

تقویت حافظه

در حالی که افراد مختلف معمولاً ظرفیت های مختلفی برای حافظه دارند، اغلب می توان مهارت های حافظه را با تلاش تقویت کرد. از تکنیک های حافظه، که بعضاً به عنوان هنر حافظه یاد می شود، قرن ها برای بهبود حافظه بخصوص در حفظ کردن متون طولانی یا لیست های طولانی اطلاعات استفاده شده است. این تکنیک ها می توانند شامل استراتژی هایی مانند ایجاد کاخ حافظه باشند، جایی که عبارات یا واقعیت های خاص با مکان های یک خانه یا فضاهای آشنا پیوند داده می شوند.

تغییرات سبک زندگی همچنین می تواند به بهبود حافظه کمک کند. مطالعات نشان داده اند که یک شیوه زندگی سالم که شامل ورزش بدنی و کاهش استرس و … است می تواند باعث بهبود حافظه و افزایش عملکرد مغز شود. دانشمندان همچنین پیشنهاد می کنند فعالیت هایی مانند مطالعه، یادگیری فعالیت ها و مهارت های جدید می تواند در بهبود یا حفظ حافظه نقش داشته باشد. تمرینات ساده مغزی مانند سودوکو یا پازل های متقاطع نیز می توانند تأثیر مشابهی داشته باشند و به فعال و درگیر شدن مغز کمک کنند. به طور کلی، غالباً با تمرکز روی یک سبک زندگی سالم و درگیر کردن مغز در غنی سازی فعالیت ها، می توان حافظه را به میزان قابل توجهی بهبود داد.

 

منبع
مقالات کانون مشاوران
نمایش بیشتر

عظیمی

کارشناس ارشد روان شناسی

نوشته های مشابه

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

دکمه بازگشت به بالا
error: