- مرجع آزمون های آنلاین رایگان
- شخصیت، ازدواج، روابط، آسیب شناسی
- فردی، شغلی، تحصیلی، سازمانی و ...
- ارائه آموزش های صوتی و تصویری
- ارائه مطالب علمی و روان شناسی
- گروه سنی کودکان تا بزرگسالان
برای افراد دچار اختلال کم توجهی-بیش فعالی یا ADHD ، کنترل خشم و تنظیم احساسات بسیار دشوار است اما راه حل‌هایی برای آن وجود دارد.
در این مقاله با درمانکده همراه شوید تا راهکارهایی برای مدیریت و تنظیم احساسات و کنترل خشم برای افراد مبتلا به اختلال کم توجهی-بیش فعالی را یاد بگیرید.
احساسات افراد مبتلا به اختلال کم توجهی-بیش فعالی ( ADHD )
عیب‌هایی که به افراد دچار اختلال کم توجهی-بیش فعالی یا همان ADHD گرفته می‌شود شامل «احساساتی بودن»، «بیش از حد واکنش نشان دادن»، «زودرنج» و «حساسیت زیاد» است.
تحقیقات جدید نشان می‌دهد مشکل با کنترل خشم، بدخلقی و کنترل عواطف و تنظیم احساسات ، بخش طبیعی اختلال کم توجهی-بیش فعالی است که باید بهتر آن را درک کنیم. امروزه با افزایش فشارهای اجتماعی روی خانواده و افراد، لازم است اطلاعات خود درمورد اختلال کم توجهی-بیش فعالی و عواطف را بالا ببریم. خوشبختانه، راه حل وجود دارد.
تنظیم احساسات چیست؟
ابتدا، به تعریف برخی از اصطلاحات روانشناسی می‌پردازیم.
به مجموعه‌ای از توانایی‌ها شامل توانایی شناخت احساسات خود و دیگران، هماهنگ‌سازی شدت احساس با موقعیتی که در آن قرار می‌گیریم و اصلاحا واکنش عاطفی متناسب با اهداف، مقاصد و نیازهای اجتماعی، تنظیم احساسات گفته می‌شود.
این مسئله به اراده یا جلوی زبان خود را گرفتن محدود نمی‌شود بلکه باید از روش‌هایی نظیر صحبت با خود، تغییر نگاه یا تعبیر خود از یک موضوع یا پیشبینی احساس خود قبل از قرار گرفتن در شرایط نیز کمک بگیریم.
تنظیم احساسات حتی به معنی پرهیز از قرار گرفتن در موقعیت‌هایی است که باعث می‌شود کنترل خود را از دست بدهیم. مثلا، بعضی از افراد به محض قرار گرفتن در معرض اخبار سیاسی برافروخته می‌شوند. این افراد می توانند به جای اینکه هر روز اخبار را دنبال کنند، هفته‌ای یکبار این کار را انجام دهند.
کنترل خشم چیست؟
اگر کسی نتواند به خوبی کنترل خشم را انجام دهد، می‌گوییم «بدخلق» است. این اصطلاح دو مصداق دارد:
- تمایل به کج‌خلقی و زودرنجی: در اکثر موارد که به آن بدخلقی زمینه‌ای می‌گویند.
- فوران خشم: معمولا فرد سریع به حالت اول برنمی‌گردد.
خشم کودکان در این وضعیت تناسبی با موقعیت ندارد، چندبار در هفته اتفاق می‌افتد و مدتی طول می‌کشد. در بزرگسالان هم همینطور. ممکن است خشونت فرد فقط کلامی باشد یا همراه با خشونت فیزیکی (لایه دیگری از مشکل حاد) رخ دهد.
گاهی علت بروز این مشکلات به یک اختلال روحی دیگر، مانند افسردگی یا اختلال اضطراب، برمی‌گردد که هنوز در فرد تشخیص داده نشده است.
برخلاف باورهای گذشته، مشکل حاد کنترل خشم در افراد دچار اختلال کم توجهی-بیش فعالی (یا همان ADHD ) نشانه‌ی اختلال دوقطبی نیست.
کنترل خشم در افراد مبتلا به ADHD
البته، در اغلب موارد افراد مبتلا به اختلال کم توجهی-بیش فعالی بدون وجود بیماری دیگر در بروز و کنترل خشم خود و تنظیم احساسات دچار مشکل هستند. این مسئله بخشی از اختلال کم توجهی-بیش فعالی است.
حدود 70% از بزرگسالان به عنوان بخشی از اختلال کم توجهی-بیش فعالی گزارش می‌دهند که در کنترل خشم یا تنظیم احساس خود دچار مشکل می‌شوند. تحقیقات نشان می‌دهد 80-70% از کودکان مبتلا به اختلال کم توجهی-بیش فعالی در تنظیم احساسات به مشکل برمی‌خورند.
حدود 30% از کودکان، اغلب درکنار افزایش میزان دمدمی مزاج بودن و اضطراب، با مشکل شدید کنترل خشم و عصبانیت دست و پنجه نرم می‌کردند. 40% دیگر بسیار فعال، پرانرژی و ریسک‌پذیر بودند و روحیه بهتری داشتند اما مستعد فوران خشم هم بودند.
ما امتیاز ژنتیک مولکولی را که در احتمال بروز اختلال کم توجهی-بیش فعالی و افسردگی نقش دارد روی بیش از 400 کودک بررسی کردیم و متوجه شدیم نقش ژنتیک در ابتلا به اختلال کم توجهی-بیش فعالی با اختلال در کنترل خشم در افراد دچار اختلال کم توجهی-بیش فعالی در ارتباط بود اما در افسردگی خیر.
این موارد نشان می‌دهد درمجموع تنظیم احساسات، شامل اختلال در کنترل خشم، در واقع بخشی از اختلال کم توجهی-بیش فعالی است. به همین دلیل افراد دچار این اختلال بیشتر مستعد ابتلا به اضطراب و افسردگی در نوجوانی و بزرگسالی هستند.
ما دریافتیم احتمال بروز این مشکل در بزرگسالیِ کودکانی که سریع عصبانی می‌شوند و احساس منفی دارند، چهار برابر بیشتر از کودکان مبتلا به اختلال کم توجهی-بیش فعالی است که طبیعی‌تر می‌توانند عواطف خود را کنترل کنند.
چطور میتوان با چالش تنظیم احساسات روبه‌رو شد؟
پاسخ به مرحله رشد بستگی دارد.
اقدامات بالینی در کودکان شامل سه مرحله است:
- والدین به کمک مشاوره درگیر ارتباط منفی یا خشمگین با فرزند نمی‌شوند. تحقیقات نشان می‌دهد این‌گونه رفتار، هرچند قابل درک است، اما باعث ماندگاری مشکل می‌شود.
در سایر موارد، والدین توجه بیشتری به فرزند نشان می‌دهند یا بدون اینکه بخواهند برای او جایزه تدارک می‌بینند به طوری که کودک به عصبانی شدن عادت میکند. در هر دو مورد، مشاوره به تشخیص راهی برای کنترل خشم و از بین رفتن خشم کودک کمک میکند.
- سپس مشاوره دادن به کودک (درصورت تمایل فرزند) به او کمک میکند کمتر نسبت به شرایطی که منجر به بروز خشم می‌شود، حساسیت نشان دهد.
اغلب، کودک برداشت نادرستی از یک موقعیت دارد که با مشاوره میزان آن کاهش پیدا میکند. همچنین زمانی‌که کودک به آنچه می‌خواهد نمی‌رسد، میتوان روشهای عاقلانه کنار آمدن با سرخوردگی (که معمولا باعث تحریک خشم می‌شود) را به او یاد داد.
- در پایان، داروهای محرک اختلال کم توجهی-بیش فعالی ( ADHD ) اغلب به کنترل خشم کمک نمی‌کند. (اگر دوز دارو اشتباه باشد، مشکل را بدتر میکند.)اگر داروی محرک به تنهایی جواب ندهد، کودک دچار مشکل حاد کنترل خشم می‌تواند از مزایای نوعی داروی ضد افسردگی به نام بازدارنده بازجذب سروتونین استفاده کند.
جنبه مشاوره و کسب مهارت در بزرگسالان پررنگ‌تر است.
بازهم داروهای عادی اختلال کم توجهی-بیش فعالی ( ADHD ) فقط تا اندازه‌ای تاثیر دارد و با اینکه به اختلال کم توجهی-بیش فعالی کمک میکند، تاثیر زیادی روی کنترل خشم یا تنظیم احساسات ندارد.
اطلاعات ما درمورد داروهای دیگر برای بزرگسالان کافی نیست. با این حال، شواهد نشان می‌دهد درمان شناختی رفتاری جواب می‌دهد. این نوع از مشاوره هم به برداشت اشتباه و هم به کسب مهارت‌هایی مانند پیشبینی شرایط و برنامه‌ریزی برای آن کمک میکند.
مثلا، به جای اینکه از نزدیک شدن ماشین بغلی به خودتان عصبانی شوید، با خود بگویید شاید راننده آن ماشین در وضعیت اورژانسی قرار دارد و احمق نیست؛ پس آرامشم را حفظ می‌کنم و به او اجازه می‌دهم از من سبقت بگیرد.
اصلاح رفتار مطابق با اصول مراقبه، مانند توجه به احساس قبل از واکنش، نیز در بعضی از موارد سودمند خواهد بود.
بحث بر سر استفاده از روشهای جدید مانند مدیتیشن، مکملهای اسید چرب امگا-3 یا ویتامین‌های معدنی ادامه دارد. همه این موارد به نظر امیدوارکننده می‌رسند و بی‌خطر هستند؛ بنابراین می‌توانید از آن‌ها بهره ببرید اما هنوز به تایید متخصصان نرسیده‌اند.
سایر روشهای آرامش‌بخش مانند هیپنوتیز، نوروفیدبک یا یادگرفتن احساسات بدون تمرین برای کسب مهارت موثر نیست.
مثل همیشه، داشتن سبک زندگی سالم (ورزش، خواب کافی، خوردن غذاهای تازه و سالم، مهار استرس و پرهیز از الکل و مواد مخدر در بزرگسالان) به آسان‌تر شدن مشکلات عاطفی کودکان و بزرگسالان کمک میکند.
راه‌حل کنترل خشم در مبتلایان به ADHD
به طور خلاصه، بهترین روش برای حل مشکل کنترل خشم و تنظیم احساسات در افراد مبتلا به ADHD عبارت است از:
در کودکان مبتلا به اختلال کم توجهی-بیش فعالی ( ADHD ) و خشم شدید
- کودک معاینه شود تا احتمال وجود افسردگی یا علل دیگر کنار گذاشته شود
- مشاوره‌ی والدین برای کسب مهارت‌های بیشتر
- آموزش مهارت‌های کنار آمدن با سرخوردگی به کودک از طریق مشاوره
- دارو، تنظیم داروهای اختلال کم توجهی-بیش فعالی ( ADHD ) یا اضافه کردن بازدارنده بازجذب سروتونین
- تغذیه سالم، امگا-3، مکملهای غذایی
در بزرگسالان مبتلا به اختلال کم توجهی-بیش فعالی ( ADHD ) و خشم شدید
- درمان شناختی رفتاری با تمرکز روی مهارت‌های کنار آمدن با شرایط
- مدیتیشن (به صورت گروهی یا انفرادی)
- دارو، البته در اغلب موارد تاثیر کمی روی کنترل خشم دارد
- کنترل استرس با ورزش، خواب، تفریح، حمایت اجتماعی
- حذف الکل و مصرف تفننی مواد
