نشانه های بیگانگی از والدین در کودکان و اهمیت آن در درمان

بیگانگی از والدین زمانی اتفاق می افتد که کودک از پذیرش یک والد به دلیل گرفتن اطلاعات نادرست و دستکاری اطلاعات توسط والد دیگر امتناع می ورزد. این وضعیت اغلب در زمان طلاق والدین رخ می دهد ولی در خانواده هایی که همچنان باهم زندگی می کنند نیز ممکن است دیده شود. عموما یکی از والدین مقصر به وجود آمدن این وضعیت هستند. والد مرتکب ممکن است تاکتیک های مختلفی را برای رسیدن به هدفش بشود. برای مثال یک پدر ممکن است به فرزندش بگوید :مامانت از تو متنفره برای همین داریم طلاق می گیریم! در حالی که مادر هر روز به خانه زنگ می زند و پدر اجازه برقراری تماس نمی دهد. یا مادری که دخترش را متقاعد می کند پدر از او سوءاستفاده جسمی کرده است. کسی که مرتکب این رفتار می شود والد دیگر را به دلیل از هم پاشیدن رابطه سرزنش می کند، کودک را به دلیل تمایل برای برقراری رابطه با والد دیگر تنبیه می کند و یا موقعیت مکانی خود را تغییر می دهد تا حفظ رابطه برای کودک دشوار شود.

این رفتار اغلب از سمت والدي اتفاق می افتد که از نظر هیجانی ناپایدار است، تمایل به انتقام گرفتن از شریک زندگی خود را دارد یا به قدری ناامید است که برای رهایی از این درد و رنج، آن را به فرزندش منتقل می کند. از سوی دیگر والد قربانی هم به سادگی قادر به درک موقعیت نبوده و برقراری ارتباط را دشوارتر می کند.

این تجربه برای کودک بسیار ناراحت کننده و دردناک است. کودک علاوه بر سوگ ناشی از جدایی در این مسیر دچار احساس سردرگمی، غم و اندوه نیز می شود. کودک نمی تواند احساس خود درک کند که چرا در حالی که والد او را دوست ندارد، او به آن فرد عشق می ورزد. کودک هیچ شواهدی برای مقابله با دروغ والد مقصر ندارد و نمی تواند آن را شناسایی و محکوم کند و در عین حال نمی تواند به طور کامل برای رابطه از دست رفته اش سوگواری کند چراکه این بیگانگی قطعی نیست و ممکن است شرایط تغییر کند.

این مسئله در ۵-DSM به عنوان یک اختلال مطرح نشده است ولی برخی پیشنهاد میدهند که می تواند جزو دسته «مشکلات رابطه والدفرزندی» قرار گیرد. برخی دیگر از متخصصان بالینی نیز بیان می کنند این مسئله به مثابه نوعی کودک آزاری عاطفی و خشونت خانوادگی است.

این تجربه برای والد قربانی و کودک هم زمان دردناک است ولی والدین نیاز دارند که بدانند تنها نیستند. بهترین توصیه به این والد این است که با مهربانی و دلسوزی به کودکی که از عاطفه آنها دور مانده است رسیدگی کنند. نباید به خاطر این بی عدالتیها یا حتی برخوردی که کودک به دلیل این تأثیر پذیری انجام میدهد با او بدرفتاری شود. این والدین و کودکشان باید هرچه زودتر از کمک حرفهای متخصصین سلامت روان برخوردار شوند

چرا توجه به این مسئله اهمیت دارد؟

کودکی پیش شما آمده است و در تست نقاشی، یکی از والدین را حذف کرده، کمرنگ تر می کشد و یا دور از خانواده رسم می کند. در ارزیابی با سینی شن مشاهده می کنید که کودک احساس طرد و جداشدگی دارد و در تاریخچه او گزارشی مبنی بر جدا زندگی کردن پدر و مادر می بینید. یا کودک توسط درمانگری به شما ارجاع شده و در گزارش بیان شده والدین مشکلات شدیدی با یکدیگر دارند. پس از مصاحبه با والد حاضر در مسیر درمان متوجه میشوید که والدی که حذف شده به گزارش والد حاضر، با کودک بدرفتاری می کند. آیا این همه ماجراست؟ با مطالعه مطلب حاضر باید توجه داشته باشید که برای درک کل ماجرا نیازمند دقت و نکته سنجی بیشتری خواهید بود.