توانبخشی مبتلایان به اختلال غفلت

توانبخشی یعنی کمک به بیماران برای اینکه بتوانند کارهای روزمزه خود را انجام بدهند. اگر اقدامات توانبخشی تغییراتی را در آزمون های نوروسایکولوژی این بیماران نشان بدهد معمولا برای مراقبت های درمانی این افراد انتخاب میشود.

در آموزشهایی که برای فائق آمدن بر پیامدهای اسیب مغزی به بیماران داده می شود، آنها آگاهی پیدا می کنند که روی تکنیک های توانبخشی تمرکز کنند و استراتژی های جدیدی را برای مقابله با مشکلات خود یاد بگیرند.

برای این کار مجبور شد اول دو تا بازو و دستاش را بشوید و بعد دو تا پاهایش را و همین طور سایر اعضای بدنش را بشوید. میزان توانایی او برای انجام کارهایش و استقلال او بستگی به سرعت و زمان کاری داشت که انجام میداد. بعد از گذشت ۱۰ روز از آموزش فعالیت بدن او پیشرفت قابل توجهی داشت و بیمار استقلال بیشتری را در انجام کارهایش دارد. این نتایج حتی زمانی که آموزش متوقف شد به خوبی نمایان بود. بنابراین ممکن در برخی از موارد تشویق کردن بیماران برای استفاده از دست چپ توجه آنها را به سمت چپ افزایش دهد.

۱. آموزش دقت: از بیماران خواسته می شود که سمت چپ یک خط را پیدا کنند قبل از خواندن متن، بیماران پیشرفت قابل ملاحظه ای را در موارد آموزش دیده شده نشان دادند، اما نمی توانستند آن را در فعالیت های دیگر هم تعميم دهند(لاوسون، ۱۹۶۲؛ سرون، ۱۹۸۹؛ واگنار، ۱۹۹۲، رابرتسون، ۱۹۹۲). یا استفاده از خصوصیات سیستم حسی برای القای یک تصور: از بیمار می خواهند که تصور کند در موقعیت متفاوتی با آنچه که حقیقی است در حال حرکت هستید. بیس (۱۹۹۹) از تکه هایی برای مسدود کردن زمینه های بصری سمت راست فرد جهت افزایش آگاهی نسبت به فضای سمت چپ استفاده کرد. بعد از گذشت ۳ ماه استفاده از این تکنیک آموزشی بهبود قابل توجهی در حرکات چشم و کارآیی عملکرد روزمره ایجاد شده بود.

۲. فعالیت بدن: تحقیقات نشان می دهند، هنگامی که بیماران برای انجام کاری از دست چپشان استفاده می کنند، کم کاری و غفلت آنها کاهش پیدا می کند نسبت به زمانی که با دست راست کاری را انجام می دهند. این کاهش غفلت هنگامی روی می دهد که بیمار دست چپ خود را در فضای سمت چپ حرکت می دهد و باعث بهبود غفلت لمسی می شود. حرکت دادن دست راست در فضای چپ یا حرکت دادن دست چپ در فضای راست تأثیرات بسیار کمی را ایجاد کرده است و حرکت دادن همزمان در دست همه تأثیرات حركات سمت چپ را از بین برده است

سوال مهم در اینجا این است که با وجود این صدمات وارد شده ایا عملکرد فرد در کارهای روزانه می تواند بهبود پیدا کند؟ ۲ تحقیق نشان می دهند که این امکان وجود دارد. رابرتسون و همکارانش یک دستگاه هشدار دهنده غفلت یک طرفه اختراع کردند که به بیماران امکان فعالیت دست چپ را میداد و فعالیت آنها را سرعت می بخشید. پیشرفت های قابل توجهی در بسیاری از فعالیت های روزانه با شروع آموزش به طور منظم دیده شد. این بهبودها در زمینه هایی مانند؛ شانه کردن موها و راه رفتن در اطراف بیمارستان بوده است (رابرتسون، ۱۹۹۸). ویلسون (۲۰۰۰)، تحقیق خود را روی یک مرد ۲۶ ساله شروع کرد که در اثر ضربه دچار غفلت سمت چپ شده بود و این امر به شدت روی توانایی هایش تأثیر گذاشته بود و حتی برای شستن روزانه بدنش با مشکل مواجه بود.

در غفلت شنوایی:

دست زدن، اگر پشت سر بیمار بایستیم و اول در یک طرف و سپس در طرف دیگر دستها را به هم بزنیم، ممکنست غفلت شنوایی مشخص شود. کاوش لمسی لمس یک تابلوی بافته شده می تواند غفلت یک طرفه را نشان دهد.

آزمون شکل صفحه:

در این آزمون بیمار تنها شکل هایی را که در یک طرف صفحه قرار دارد، کامل می کند. اگر از ابتدا، ش کل ها را روی هر دو طرف صفحه طراحی کنیم، بیمار فقط روی ش کل هایی کار می کند که در سمت راست قرار دارند(مددی و لواسانی، ۱۳۷۷).

آزمون بی توجهی رفتاری (BIT)

آزمون بی توجهی رفتاری برای ارزیابی غفلت بینایی یکطرفه ساخته شده است. پانزده خرده آزمون وجود دارد که به ۲ بخش تقسیم می شوند. ۶ آزمون مداد و کاغذی مرسوم که شامل خط زدن، نصف کردن خط، کپی کردن عدد شکل و نقاشی تصویری است و ۹ خرده آزمون رفتاری که به موقعیت های زندگی روزمره مانند گرفتن شماره تلفن، خواندن روزنامه، گفتن وقت، خواندن صورت غذا و کپی کردن آدرس مربوط می شود.

آزمون خط زدن بل:

 در این آزمون ۳۵ دایره (که توسط بل با جوهر مشکی کشیده شده بود) با ۲۸۰ شکل دیگر به روش شبه تصادفی روی یک برگه کاغذ ۲۱×۲۹ ،A۴ سانتی متری و در ۷ ستون توزیع شده بودند. سه ستون در سمت چپ کاغذ، سه تا در سمت راست و یکی در وسط صفحه. از بیمار خواسته شد تا دایره را خط بزند، (گاهی به جای دایره از حروف و ستاره…… هم استفاده شده است) تعداد موارد خط زده شده در طرف راست و چپ صفحه کاغذ محاسبه شد.

نوشتن جملات و کلمات:

نوشتن خود انگیخته: بیمار تمایل به نوشتن در سمت راست صفحه دارد. همچنین تمایل دارد به نوشتن با یک افزایش تدریجی در عرض حاشیه چپ وقتی به اول خط برمی گردند(پدیده نوشتن آبشاری)(کاپلان، ۱۹۸۷)

آزمون نصف کردن خط:

 آزمون نصف کردن خط یک آزمون بالینی است که غالبا برای تشخیص غفلت بینایی استفاده می شود. در آزمون نصف کردن خط از بیمار خواسته می شود که قضاوت کند و سپس نقطه وسط یک خط را در محور یک ورقه کاغذ A۴ مشخص کند و در مقابل بیماران ارائه دهد. مطالعات متعدد گزارش می دهند که برخی بیماران مبتلا به آسیب مغزی

 سمت راست تمایل دارند که نقطه وسط را به سمت راست حرکت دهند. علاوه بر این مشاهده شده است که میزان انحراف آنها با طول خط متناسب است

کپی کردن تصویر:

 تکلیف کپی کردن تصویر نیز اغلب برای اختلال غفلت یک طرفه بصری استفاده می شود. بیماران مبتلا به غفلت فضایی چپ ممکن است که در رسم کردن اطلاعات فضایی سمت چپ شکل یا هر شی ای که در شکل واقع شده است، شکست بخورند.

رسم اشکال هندسی

الف) رسم خود انگیخته: از بیمار خواسته شد که در ردیف های افقی در یک برگه A۴ چندین ش کل هندسی را بکشد، قبل از اینکه بیمار شروع به کشیدن بکند نمونه هایی از اشکال هندسی ساده برای بیمار نام گذاری شد(برای مثال: مربع). در رسم اشکال توسط بیمار حاشیه سمت چپ در یک وضعیت طبیعی بود و برای نگه داشتن رسم در خط افقی مشکلی نداشت.

ب) کپی کردن اشکال هندسی: از بیمار خواسته می شود تا اشکال هندسی مختلفی را در یک برگه کاغذ ارائه شده است اشکالی مثل: مربع، دایره؛ مستطیل وبه را کپی کند. در این وضعیت بیمار دشواری هایی را در حفظ خط در موقعیت افقی مستقیم داشت.

آزمون های رفتاری

آزمون های رفتاری از محرک هایی استفاده می کنند که مربوط به موقعیت های واقعی زندگی هستند. خرده آزمونهای آزمون بی توجهی رفتاری، مربوط به تکالیفی هستند که فرد در زندگی روزمره خود با آنها مواجه میشود. ۹ آزمون، شامل تقطيع تصویر، گرفتن شماره تلفن، خواندن صورت غذا، خواندن مقاله روزنامه، گفتن وقت و تنظیم ساعت، دسته بندی سکه ها، کپی کردن آدرس و جملات، عبور از روی نقشه، دسته کردن کارت ها می باشد.