علت شب ادراری در کودکان

شب ادراری موضوعی است که هر شب خانواده‌های زیادی با آن مواجه هستند و در مورد نحوه قطع کردن آن احساس درماندگی می‌کنند. این موضوع در بین کودکان بسیار شایع است اما گاهی تا نوجوانی نیز ادامه می‌یابد.

پزشکان به صورت قطعی نمی‌دادند که چه چیزی عامل شب ادراری و همین طور قطع شدن آن می‌شود اما معمولاً به عنوان یک مرحله رشدی طبیعی در نظر گرفته می‌شود که با بزرگ‌تر شدن کودکان قطع می­‌شود. در اغلب موارد شب ادراری، نشانه‌ای از یک مسأله پزشکی یا عاطفی نیست و تنها ۱% از کودکانی که به‌طور معمول جای خود را خیس می‌کنند، دچار مشکل اساسی هستند ولی توجه داشته باشید که این به معنی این نیست که سایر این کودکان با هدف خاصی جای خود را خیس می‌کنند یا قادر هستند جلوی این موضوع را بگیرند. این کودکان به هیچ وجه تنبل، خودرأی یا سرکش نیستند. با این‌ حال شب ادراری می‌تواند برای خانواده‌ها بسیار استرس‌زا باشد. همچنین کودکان در مورد خیس بودن تختخوابشان احساس شرمندگی یا گناه می‌کنند و در مورد اینکه شب را در جایی غیر از خانه مثل منزل دوستان یا کمپ بگذرانند، مضطرب می‌شوند. شب ادراری ممکن است مدتی ادامه داشته باشد اما اگر کودک را از نظر عاطفی حمایت کنیم و همواره به او اطمینان بدهیم که این دوره گذراست، او تا زمان قطع آن احساس خیلی بهتری خواهد داشت.

منظور از واژه شب ادراری این است که زمانی که سن کودک به حدی رسیده که انتظار می‌رود کنترل مثانه را در هنگام خواب داشته باشد، تخیله ادرار در خواب اتفاق بیفتد. این موضوع در کودکان زیر 6 سال بسیار شایع است. حدود ۱۳% از کودکان زیر ۶ سال با این مشکل مواجه هستند و در 5% از کودکان نیز این مسأله تا ۱۰ سالگی ادامه دارد.

سابقه خانوادگی در شب ادراری کاملاً مورد توجه است. تعداد زیادی از کودکانی که تختخواب خود را خیس می‌کنند، بستگانی داشته‌اند که آنها نیز در کودکی با این مسأله درگیر بوده‌اند. اگر هر دو والد کودک، دچار شب ادراری بوده‌اند، احتمال شب ادراری در کودکشان نیز بسیار بالاست.

دقت کنید که شب ادراری دو نوع دارد: اولیه و ثانویه.

منظور از شب ادراری اولیه این است که شب ادراری از ابتدای کودکی وجود داشته و هیچ مقطع زمانی قابل ملاحظه‌ای قطع نشده است. نوع ثانویه زمانی است که کودک برای زمان قابل توجهی (حداقل به مدت 6 ماه ) در تختخواب خشک بوده است و ناگهانی شروع مجدد داشته است.

عوامل به وجود آورنده شب ادراری نوع اولیه:

کودک نمی‌تواند برای کل زمان شب مثانه‌اش را نگه دارد یا زمانی که مثانه‌اش پر می‌شود بیدار نمی‌شود. ممکن است بدن کودک حجم بالایی از ادرار را در عصر و شب تولید کند و در طول روز کمتر به توالت برود.

عوامل به وجود آورنده شب ادراری نوع ثانویه:

این نوع از شب ادراری معمولاً نشانه‌ای از مشکلات پزشکی یا عاطفی در کودک است؛ مانند عفونت مجاری ادراری، دیابت، ناهنجاری‌های ساختاری در مثانه، مشکلات مغز و اعصاب و مشکلات عاطفی.

گاهی شرایط استرس‌زای خانواده مانند اختلافات والدین می‌­تواند منجر به شب ادراری ثانویه در کودکان بشود. همچنین تغییرات بزرگ مانند شروع مدرسه، تولد یک فرزند دیگر در خانواده، تعویض منزل و… همگی استرس‌هایی هستند که می­‌توانند منجر به این مسأله شوند. این مسأله در کودکانی که از نظر جسمی یا جنسی مورد سوءاستفاده قرار می‌‌گیرند نیز اتفاق می‌افتد.

راهکارهای عملیاتی:

ـ به کودکتان اطمینان دهید که شب ادراری یک مرحله طبیعی از رشد است و قرار نیست برای همیشه ادامه پیدا کند.

ـ اعضای خانواده که قبلاً در دوران کودکی شب ادراری داشتند، باید از خاطرات کودکی خود و احساسی که در آن زمان داشتند، با کودک صحبت کنند. فهمیدن این مسأله که فرد دیگری هم در خانواده این مشکل را در کودکی تجربه کرده بوده و توانسته آن را حل کند، برای کودک شما بسیار امیدبخش و کمک‌کننده است.

ـ برنامه‌ای تنظیم کنید که کودک در طول روز آب کافی بنوشد و بدنش کامل آبرسانی شود تا از غروب تا زمان رفتن به تختخواب احساس تشنگی کمی را تجربه کند و در این ساعات حداقل میزان آب را استفاده کند.

ـ رعایت رژیم غذایی خاص: بهتر است کودک از مواد تحریک‌کننده مثل ادویه، فلفل، سرکه، نوشیدنی­‌های گازدار و افزودنی­‌های خوراکی کمتر استفاده کند. از خوردن نوشیدنی‌های دارای کافئین هم خودداری شود.

ـ به کودک یادآوری کنید که قبل از رفتن به اتاقش برای خواب حتماً به دستشویی برود. دقت کنید که در این یادآوری از تحقیر یا سرزنش کودک به هیچ وجه استفاده نکنید بلکه با روی گشاده و چهره‌ای مهربان فقط یادآوری کوچکی به او بکنید.

ـ می­‌توانید از روش‌های تشویقی برای خشک بودن تختخواب کودک استفاده کنید. به این شکل که کودک به ازای هر شبی که تختخوابش خشک باشد، در صبح آن روز از شما استیکر دریافت می‌کند و سپس با داشتن تعدادی از آنها (بستگی به نظر والدین دارد) می­‌تواند جایزه کوچکی مثل یک کتاب یا اسباب بازی بگیرد.

ـ استفاده از تشک‌های زنگ‌دار هم می­‌تواند کمک‌کننده باشد. به محض ایجاد رطوبت تشک صدا می‌دهد و کودک بیدار می‌شود و می­‌تواند به دستشویی برود. این تشک‌ها را می‌توانید از داروخانه تهیه کنید.

ـ اگر کودک شما صبح در تختخواب خیس از خواب بیدار شد، به هیچ وجه او را تنبیه یا تحقیر نکنید. از او بخواهید که در تعویض ملحفه خیس به شما کمک کند. به او توضیح دهید که این کار تنبیهی برای او نیست و این بخشی از فرآیند شب ادراری است و گاهی حتی این کمک کردن می‌تواند به کودک حس بهتری بدهد.

اگر کودک شما به‌طور ناگهانی دچار شب ادراری شده، از احساس سوزش یا درد در زمان ادرار کردن شکایت می‌کند، بیش از معمول مایعات مصرف می‌کند یا غذا می‌خورد، انگشتان یا مچ پایش ورم کرده یا ۷ ساله شده ولی همچنان دچار شب ادراری است، حتماً به پزشک متخصص اطفال مراجعه کنید و اگر کودکتان در معرض فشار یا استرسی بوده به پزشک  اطلاع دهید. در نهایت اینکه صبوری و حمایت شما احساس بهتری به کودک می‌دهد و می‌تواند سریع‌تر به این مشکل غلبه کند. به یاد داشته باشید که صبح‌هایی با تختخواب خشک در پیش روی شما قرار دارد.