رفع مشکل گاز گرفتن کودک

کودکان نوپا کارهای خارق‌العاده و دوست‌داشتنی بی‌شماری انجام می‌دهند، همواره می‌خندند و خستگی شما را از بین می­‌برند اما هیچ گاه گاز گرفتن کودک خوشایند نیست و شما را عصبی می‌کند.

این کودکان گاهی لگد می­‌زنند، جیغ می­‌کشند یا گاز می‌گیرند. گاز گرفتن کودک نوپا تقریباً شایع است اما اینکه شما بدانید در این وضعیت تنها نیستید، تسلی چندانی برای شما ایجاد نمی­‌کند. به ­هر حال هیچ والدی دوست ندارد که کودکش را در گروه همبازی­‌ها به عنوان شرور بشناسند و از آن بدتر این است که کودکانی که به عنوان «گازگیرنده» شناسایی شوند، از مراکز نگهداری کودکان و مهدهای کودک اخراج خواهند شد؛ چیزی که هیچ والد شاغلی علاقه­‌ای به آن ندارد.

شاید این طور تصور کنید که گاز گرفتن هم دوره خاص خود را دارد و به زودی سپری خواهد شد اما توصیه می­‌شود در مقابل این رفتار دست به کار شوید! در این مقاله راهکارهایی ارائه خواهد شد که به وسیله آنها می­‌توانید گاز گرفتن‌های کودک خود را محدود کنید.

علت گاز گرفتن کودک

شاید باور نکنید اما گاز گرفتن نیز قسمتی طبیعی از دوره رشد کودکان است. کودکان به دلایل متعددی گاز می­‌گیرند، برای مثال زمانی که در حال دندان درآوردن هستند یا می­‌خواهند به وسیله دهان خود شیء جدیدی را کشف کنند. بعد از اینکه کودک توانست روابط علت و معلولی را درک کند، گاز می­‌گیرد تا اثر و واکنش این عمل را مورد بررسی قرار دهد. گاز گرفتن می­‌تواند یکی از راه‌های جلب توجه کودک نیز باشد.

ناکامی، خشم و ترس هیجانات قدرتمندی هستند و کودکان نیز به علت نقص در توانایی کلامی خود نمی­‌توانند به خوبی با آنها دست و پنجه نرم کنند. بنابراین اگر کودک نتواند به سرعت کلمات مورد نیاز خود را پیدا کند و احساس خود را بیان نماید، ممکن است با هدف جلب توجه شما، گازتان بگیرد و به طور غیرمستقیم بگوید «به من توجه کن» یا «من این را دوست ندارم».

گاز گرفتن در پسران شیوع بیشتری دارد و در سنین ۱ تا ۳ سالگی بیشتر دیده می­‌شود. با رشد یافتگی بیشتر توانایی‌های زبانی، مهارت­‌های سازشی کودک افزایش یافته و دفعات گاز گرفتن کودک نیز کاهش خواهد یافت.

چطور گاز گرفتن‌های کودک را محدود کنیم؟

گام اول: قربانی را آرام کنید. توجه خود را معطوف فردی کنید که گاز گرفته شده است، به‌خصوص اگر او یک کودک دیگر است. اگر در گام اول توجه خود را به فرد خاطی معطوف کنید، در حقیقت به نوعی کار غلط او را تقویت کرده‌اید چراکه او با این کار توانسته توجه شما را جلب کند. اگر آسیبی به کودک وارد آمده، آن ناحیه را با آب و صابون بشویید و مقداری یخ روی آن بگذارید.

گام دوم: محکم و آرام باشید. به کودک با آرامی و اقتدر بگویید که «گاز نگیر» یا «گاز گرفتن کودک باعث آسیب به دیگران می­ شود». سعی کنید از جملاتی استفاده کنید که برای فهم یک کودک نوپا دشوار نباشد. برای او روشن کنید که گاز گرفتن عمل غلطی است اما از ارائه توضیحات پر طول و تفصیل اجتناب کنید چراکه کودک از آنها چیزی نخواهد فهمید. هر چقدر آرام باقی بمانید، راحت‌تر می­‌توانید شرایط ایجاد شده را کنترل کنید؛ پس به هیچ و جه هیجانی یا عصبی نشوید.

گام سوم: در صورت نیاز، گازگیرنده را آرام کنید. در اغلب موارد کودکان نوپا متوجه نیستند که گاز گرفتن می­‌تواند آسیب­‌زا و دردناک باشد. اگر کودک خاطی احساس ناراحتی و غم می­‌کند، او را آرام کنید و به او بگویید که گاز گرفتن دردناک است و او نباید کسی را گاز بگیرد.

گام چهارم: رفتارهای دیگری را جایگزین کنید. وقتی که شرایط آرام شد، رفتارهای دیگری مانند استفاده از کلماتی چون «نه» یا «بس کن» یا «این برای من است» را به جای گاز گرفتن کودک پیشنهاد کنید.

گام پنجم: جهت­‌دهی کنید. تکنیک پرت کردن حواس در این سنین خیلی کارآمد خواهد بود. اگر سطح انرژی کودک بالا رفته یا حوصله‌اش سر رفته است، توجه او را به سمت رفتارهای مثبت مانند رقصیدن با یک آهنگ، رنگ‌آمیزی یا انجام یک بازی جلب کنید.

به یاد داشته باشید که معمولاً تنبیه در این سنین ضرورت ندارد چراکه همان‌طور که گفته شد، این عمل در این سنین (۱ تا ۲ سال) طبیعی تلقی می­‌شود. کودکان بزرگ‌تر (۲ تا ۳ سال) را باید به عنوان تنبیه برای مدت مشخصی از فعالیت و مکانی که در آن قرار داشته‌­اند، جدا کرد (روش تایم اوت).[1] برای مثال به خاطر رفتاری که کودک کرده است، باید ۱ تا ۵ دقیقه روی یک صندلی و به تنهایی در آشپزخانه بنشیند.

به عنوان یک قانون کلی، برای هر سال می­‌توانید یک دقیقه به زمان تایم اوت اضافه کنید. تایم اوت‌های کوتاه‌تر اثر بیشتری دارند و لحاظ نمودن زمان بیشتر در تنبیه تایم­ اوت تأثیر چندانی ایجاد نخواهد کرد و احتمال سرپیچی کودک از دستور شما را نیز بیشتر خواهد کرد.

در انتها به یاد داشته باشید برای ایجاد یک محیط «عاری از گاز گرفتن» باید در مورد قوانین ممنوعیت گاز، محکم و بااقتدار رفتار کنید. تلاش کنید که از تقویت مثبت (به معنی تشویق رفتارهای مثبت جایگزین) بیشتر استفاده کنید و از تنبیه کمتر. به کودک در مورد قوانین توضیح شفاف بدهید که در صورت گاز گرفتن دیگران (چه در خانه و چه در مهد کودک) چه عواقبی در انتظارش خواهد بود. در آخر به یاد داشته باشید که اگر این رفتار بعد از ۳ سالگی همچنان ادامه داشت، بهتر است در مورد بررسی علل احتمالی آن با یک متخصص روانشناسی بالینی کودک مشورت کنید.