نیازهای کودکان

اهمیت روابط دوستی در کودکان

خدمات تن دار نیک
  • مرجع آزمون های آنلاین رایگان
  • شخصیت، ازدواج، روابط، آسیب شناسی
  • فردی، شغلی، تحصیلی، سازمانی و ...
  • ارائه آموزش های صوتی و تصویری
  • ارائه مطالب علمی و روان شناسی
  • گروه سنی کودکان تا بزرگسالان

در اواسط کودکی (حدوداً ۴ تا ۹ سال)، جامعه همسالان به طور فزاینده‌ای بستر مهمی برای رشد می‌شود. روابط دوستی با همسالان به درک دیدگاه دیگران و آگاهی از خود و دیگران کمک می‌کند و این تحولات به نوبه خود تعامل با همسالان را افزایش می‌دهند. کودکان دبستانی در مقایسه با کودکان پیش‌دبستانی، تعارض‌ها را به صورت مؤثرتری حل کرده و از قانع‌سازی و سازش استفاده می‌کنند (مایوکس و سلیسن، ۲۰۰۳). در این دوران، تقسیم کردن، کمک کردن و اعمال نوع‌دوستانه دیگر افزایش می‌یابند. هماهنگ با این تغییرات، پرخاشگری کاهش می‌یابد. این کاهش در مورد حملات بدنی خیلی بیشتر است (ترمبلی، ۲۰۰۰).

در دوران مدرسه کودکان میل نیرومندی به تعلق گروهی نشان می‌دهند. آنها گروه‌های همسال را تشکیل می‌دهند. گروه‌های همسال بر اساس مجاورت (قرار داشتن در کلاس واحد) و مشابهت جنسیتی، قومی و محبوبیت تشکیل می‌شوند. هنگامی که کودکان این گروه‌های دوستی را تشکیل می‌دهند، تیپ لباس و رفتار آنها نیز تحت تأثیر قرار می‌گیرد. تخلف از هنجارهای گروه توسط افراد منجر به بی‌اعتنایی و انزوا از دوستان می‌شود. در این گروه‌ها رفتارها و آداب خاصی ارزش پیدا می‌کند؛ این سنت‌ها همسالان را به هم نزدیک می‌کند و نوعی احساس هویت گروهی به وجود می‌آورد. کودکان در این گروه‌ها مهارت‌های اجتماعی متعددی کسب می‌کنند که همکاری، رهبری، پیروی و وفاداری به هدف‌های مشترک و جمعی، از آن جمله هستند. طرد شدن یکی از همسالان توسط سایر افراد گروه می‌تواند احساسات وی را جریحه‌دار کند و حتی امکان برقراری پیوندهای گروهی تازه برای او دشوار شود.

روابط دوستی با همسالان و گروه‌های دوستی

در حالی که گروه‌­های همسال کودکان را از ساختارهای اجتماعی بزرگ‌تر آگاه می­‌کنند، روابط دوستی تک به تک به پرورش اعتماد و دلسوزی کمک می­‌کند. رابطه دوستی در طول سال­‌های دبستان پیچیده­‌تر می­‌شود و مبنای روانشناختی کسب می­‌کند. عقاید این کودک ۸ ساله را در نظر بگیرید:

  • چرا شلی بهترین دوست توست؟ چون هر وقت که غمگینم به من کمک می­‌کند و با من سهیم می­‌شود…
  • چه چیزی شلی را تا این حد استثنایی می­‌کند؟ من او را برای مدت طولانی­‌تری می­‌شناسم، من کنار او می­‌نشینم و او را بهتر شناخته­‌ام…
  • چرا شلی را بیشتر از هرکس دیگری دوست داری؟ او کارهای زیادی برای من انجام داده است. او هرگز با من مخالفت نمی­‌کند، هرگز جلوی من چیزی نمی­‌خورد. وقتی گریه می­‌کنم هرگز از من دور نمی­‌شود و در تکالیف مدرسه به من کمک می­‌کند…
  • چه کار می­‌کنی تا کسی تو را دوست داشته باشد؟ …اگر با دوستانت خوب باشی، آنها نیز با تو خوب خواهند بود .

همان‌طور که این پاسخ­‌ها نشان می­‌دهند، رابطه دوستی رابطه­‌ای است که متقابلاً در مورد آن توافق شده است و کودکان ویژگی­‌های یکدیگر را دوست دارند و به نیازها و امیال یکدیگر پاسخ می­‌دهند. هنگامی که رابطه دوستی برقرار می­‌شود، اعتماد، ویژگی برجسته آن است. کودکان دبستانی می­‌گویند رابطه دوستی خوب بر مهربانی استوار است که خبر می­‌دهد روی هر فرد می­‌توان برای کمک کردن به دیگری حساب کرد. در نتیجه، کودکان نقض کردن اعتماد، مانند کمک نکردن زمانی که دیگران به کمک نیاز دارند، عهدشکنی و پشت سر دیگران غیبت کردن را نقض جدی دوستی می­‌دانند (هارتاپ و آبکاسیس، ۲۰۰۴؛ سلمن، ۱۹۸۰).

به ­خاطر همین ویژگی­‌ها، روابط دوستی کودکان دبستانی بیشتر گزینشی هستند. در حالی که کودکان پیش­‌دبستانی می­‌گویند تعداد زیادی دوست دارند، کودکان در ۸ یا ۹ سالگی فقط تعداد اندکی دوست خوب را نام می­‌برند. دخترها که بیشتر از پسرها صمیمیت می­‌طلبند، در روابط دوستی خود منحصربه­‌فرد هستند.

علاوه بر این، کودکان دوستانی را انتخاب می­‌کنند که از لحاظ سن، جنسیت، قومیت و جایگاه اجتماعی ـ اقتصادی شبیه خودشان باشند. دوستان از لحاظ شخصیت (معاشرتی یا پرخاشگر)، محبوبیت در بین همسالان، پیشرفت تحصیلی و رفتار نوع­‌دوستانه نیز به یکدیگر شباهت دارند. کودکان احتمالاً برای افزایش دادن حمایت رابطه دوستی، همدم­‌هایی را انتخاب می­‌کنند که به خودشان شباهت داشته باشند اما فرصت­‌های برقرار کردن رابطه دوستی که توسط محیط کودکان فراهم می­‌شوند نیز بر انتخاب­‌های آنها تأثیر می­‌گذارند.

در طول اواسط کودکی (حدوداْ ۴ تا ۹ سال)، روابط دوستی نسبتاً پایدار می­‌مانند و معمولاً به مدت چند سال ادامه می­‌یابند. کودکان از طریق این روابط، اهمیت وفاداری عاطفی را یاد می­‌گیرند. آنها می­‌فهمند که اگر دوستان همچنان یکدیگر را دوست داشته باشند، رابطه صمیمانه می­‌تواند از اختلاف­‌نظرها مصون بماند. بدین ترتیب، رابطه دوستی موقعیت مهمی را فراهم می­‌آورد که در آن کودکان یاد می­‌گیرند انتقاد را تحمل کرده و اختلاف­ نظرها را حل کنند.

با این حال، تأثیر روابط دوستی بر رشد کودکان به ماهیت دوستان بستگی دارد. هنگامی که در روابط دوستی خود مهربان و دلسوز هستند، گرایش­‌های نوع­‌دوستی یکدیگر را تقویت می­‌کنند. هنگامی که کودکان پرخاشگر روابط دوستی برقرار می­‌کنند، این روابط اغلب اعمال ضداجتماعی را تشدید می­‌کنند. روابط دوستی دخترهای پرخاشگر از لحاظ تبادل احساس­‌های خصوصی عالی است ولی مملو از حسادت، تعارض و بی­‌وفایی است (گرات­پتر و کریک، ۱۹۹۶). در بین پسرهای پرخاشگر، روابط دوستی ابراز خشم، اظهارات توهین­‌آمیز، حملات بدنی و وسوسه­‌هایی برای رفتار قانون­‌شکن را شامل می­‌شود (باگ­ول و کوی، ۲۰۰۴؛ کریک و نلسون، ۲۰۰۲؛ دیشیون، آندروز و کروسبی، ۱۹۹۵).

این یافته­‌ها نشان می­‌دهند که مشکلات اجتماعی کودکان پرخاشگر، درون روابط صمیمی آنها با همسالان شکل می­‌گیرند و روابط دوستی مناسب و سالم می‌تواند به کودکان در رشد بهنجار شناختی، عاطفی، اجتماعی و حتی جسمانی کمک زیادی بکند. یکی از عوامل بسیار مهم و اثرگذار بر موفقیت کودکان در برقراری ارتباط با دوستان و پذیرش توسط همسالان، تأثیرات پیشین خانواده بر کودکان است. خانواده‌هایی که ارتباط عاطفی کمرنگی با فرزندان برقرار می‌کنند، از روش‌های انضباطی سختگیرانه استفاده می‌کنند، به فرزند فشار روانی و استرس وارد می‌کنند و در مجموع وضعیت روانی و هیجانی مناسبی را در کودکشان شکل نمی‌دهند، بر مشکلات ارتباطی و دوست‌یابی فرزندان نیز اثرات منفی برجای می‌گذارند. به همین جهت آگاهی والدین از چگونگی ارتباطات فرزندان با همسالان از یک سو و آگاهی از اثرگذاری روش‌های رفتاری و تربیتی خود از سویی دیگر در موفقیت اجتماعی و ارتباطی فرزندانشان اهمیت زیادی دارد.

 

منبع
مقالات کانون مشاوران
نمایش بیشتر

عظیمی

کارشناس ارشد روان شناسی

نوشته های مشابه

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

دکمه بازگشت به بالا
error: