آیا تغییر شخصیت برای افراد ممکن است؟

طبق تعریف خصوصیات شخصیتی، ویژگی‌های روانی پایدار در نظر گرفته می‌شوند. فرد را با ویژگی‌های فکری و رفتاری او در حال حاضر و احتمالا فردا و حتی یک سال بعد او می‌شناسند. در واقع تحقیقات بر رشد شخصیت نشان می‌دهد که حداقل در دوران بزرگسالی، خصوصیاتی از قبیل برون‌گرایی، سازگاری و وظیفه‌شناسی نسبتا پایدار هستند و ممکن است با تغییر شخصیت همراه باشد.

در همین‌ حال واضح است که شخصیت افراد در طول عمر، از کودکی تا سنین بالاتر، به تدریج رشد کرده و می‌تواند هم‌زمان با وقایع مهم زندگی از قبیل روابط عاطفی، به طور بالقوه تغییر پیدا کند. با وجود این‌که خصوصیات شخصیتی در طول زمان از خود پایداری نشان می‌دهند، تغییر شخصیت می‌تواند اتفاق بیفتد و روانشناسان در حال بررسی این موضوع هستند که چرا، چگونه و چه زمانی این اتفاق رخ می‌دهد.

تغییر شخصیت با افزایش سن چگونه شکل می‌گیرد؟

آیا یک دختر نوجوان مهربان، سخت‌کوش و درون‌گرا، این خصوصیات را در سن 55 سالگی نیز حفظ می‌کند؟ آیا یک پدربزرگ رک و تندخو همیشه این‌گونه بوده است یا در طول سال‌ها این خصوصیات را به دست آورده است؟ یک شیوه برای پاسخ به این سوال‌ها می‌تواند این باشد: بله و خیر.

روان‌شناسانی که اطلاعات جمع‌آوری شده از شخصیت افراد در دهه‌های مختلف طول عمر آن‌ها را بررسی کرده‌اند، شواهدی از تغییر شخصیت و ثبات یافته‌اند. افراد بیشتر از آن‌که دچار تغییرات شدید و قابل توجه شوند، به همان صورتی که هستند، باقی می‌مانند و اگر در اوایل زندگی خود برون‌گرا یا عصبی باشند، احتمالا به همین صورت باقی خواهند ماند. اما روندهای کلی دیگری نیز وجود دارد که نشان می‌دهد افراد ممکن است در گذشت سال‌ها، میزان برخی خصوصیات را کم یا زیاد کنند.

در بزرگسالی تغییر شخصیت چگونه است؟

به طور خلاصه طبق اطلاعات به دست آمده در تست‌های شخصیتی، افراد در طول زمان بالغ‌تر و با اجتماع سازگارتر می‌شوند. اطلاعات شخصیتی جمع آوری شده در جوانی و سپس در 50 سال بعد نشان داده است که خصوصیاتی از قبیل آرام بودن (که در ارتباط با پایداری عاطفی است) و حساسیت اجتماعی (در ارتباط با سازگاری است) در طول زمان افزایش می‌یابند.

مطالعه‌ دیگر شواهدی یافته است که نشان می‌دهد خودشیفتگی به طور میانگین در طول زمان کاهش می‌یابند.

با افزایش سن ما تغییر شخصیت چگونه انجام می‌شود؟

بر اساس مطالعات کودکان با افزایش سن، پروفایل شخصیتی متمایزتری نشان می‌دهند. یک تحقیقات انجام شده بر نوجوانان و جوانان نشان می‌دهد شخصیت در طول زمان نوساناتی دارد؛ برای مثال به طور میانگین در سال‌های نوجوانی پسرها وظیفه‌شناسی کم‌تر و دخترها پایداری عاطفی کمتری دارند و هر دو گروه با رسیدن به بزرگسالی این خصوصیات را به دست می‌آورند. به نظر می‌رسد سازگاری نیز افزایش پیدا می‌کند.

آیا تغییر شخصیت بعد از اتفاقات مهم زندگی رخ می‌دهد؟

ممکن است. برخی تحقیقات دریافته‌اند که سازگاری در بین زن و شوهرهای جدید به طور کلی کاهش پیدا می‌کند. شوهرها به طور میانگین در طول زمان برون‌گرایی کمتر و وظیفه‌شناسی بیشتری نشان داده و زنان صراحت و عصبی بودن کمتری نشان می‌دهند. مطالعات گذشته روابط طولانی مدت اول را با کاهش عصبی بودن در ارتباط می‌دانند.

تغییر شخصیت به صورت عمدی

افراد می‌توانند در طول سال‌های پر تجربه‌ خود، به دلایلی مختلفی رشد پیدا کنند. اما فردی که می‌خواهد وظیفه‌شناس‌تر یا سازگارتر باشد، یا کمتر عصبی یا خودخواه باشد و بخواهد این‌کار را در کمترین زمان ممکن انجام دهد، چه باید بکند؟ تحقیقات اخیر دلایلی برای امیدوار بودن به احتمال تغییر شخصیت عمدی ارائه می‌کند. گرچه این‌کار احتمالا چیزی بسیار بیشتر از خواستن و آرزو کردن می‌طلبد.

آیا شما می‌توانید خودتان باعث تغییر شخصیت خود شوید؟

این کار ممکن به نظر می‌رسد. چند مورد از 5 خصوصیت اصلی از قبیل برون‌گرایی، وظیفه‌شناسی و سازگاری می‌توانند از طریق تمریناتی مانند سلام کردن به افراد جدید (برای تمرین برون‌گرایی) به طور ارادی تغییر کنند، گرچه مداومت این اقدامات برای ایجاد تغییر شخصیت انسان مهم به نظر می‌رسد. ظاهرا عصبی بودن (یا پایداری عاطفی) نیز یا از طریق دوره‌های مخصوص یا متد قدیمی روان‌درمانی قابل تغییر است.

خصوصیات شخصیتی چقدر بر سرعت تغییر شخصیت تاثیر دارند؟

برخی مداخلات که برای قادرسازی افراد به تغییر شخصیت‌ خود به کار گرفته شده‌اند، در طول ماه‌ها منجر به تغییر می‌شوند. اما تحقیقات اخیر نشان می‌دهد که حتی یک مداخله‌ دو هفته‌ای با استفاده از یک گوشی هوشمند ممکن است برای بهبود بخشیدن به یک خصوصیت مانند انضباط شخصی در کوتاه مدت کافی باشد.

آیا افراد مبتلا به اختلالات شخصیتی هم می‌توانند تغییر شخصیت داشته باشند؟

بله. با وجود این‌که اختلالات شخصیتی به صورت الگوهایی طولانی‌مدت از رفتار و تفکر ناهنجار در نظر گرفته می‌شوند، شواهدی وجود دارد که نشان می‌دهد در طول زمان، علائم اختلال شخصیتی می‌توانند کاهش یابند، حتی اگر اختلالات روانی و اجتماعی خاص باقی بمانند. در برخی موارد درمان ممکن است در بهبود عملکرد فرد سودمند باشند: برای مثال رفتاردرمانی دیالکتیک یکی از رویکردهایی است که به طور رایج برای درمان اختلالات شخصیتی مرزی استفاده می‌شود.

تغییر شخصیت انسان: چه چیزی شخصیت را شکل می‌دهد؟

با وجود یافتن اطلاعات بیشتر در مورد شیوه و میزان رشد شخصیت در طول زمان سوال‌ها در مورد این‌که چه چیزی دقیقا باعث شکل‌گیری خصوصیات شخصیتی اولیه‌ فرد می‌شود، فراوان است. مانند سایر خصوصیات روانشناسی، خصوصیات شخصیتی هم تحت تاثیر ژن‌های فرد و دیگر فاکتورها قرار دارد  که ممکن است لزوما آن‌چه که ما فکر می‌کنیم، نباشند.

فارغ از تغییر شخصیت، چه چیزی منجر به تفاوت در شخصیت‌ها می‌شود؟

فرضیه‌های بسیاری در طول قرن‌ها پیشنهاد شده است و هنوز در این مورد اختلاف نظر وجود دارد. اما تحقیقات علمی نوین نشان می‌دهد که قسمتی از تفاوت‌های شخصیتی توسط ژن‌های فرد و قسمت کوچکی توسط تاثیرات محیطی مشترک در یک خانواده مانند تربیت پدر و مادر ایجاد شده و بسیاری از این تفاوت‌ها ناشی از فاکتورهای رشدی غیر ژنتیکی دیگر است. برخی نظریه‌پردازها پیشنهاد می‌کنند که تغییرات نقش اجتماعی همگام با رشد فرد، به شیوه‌های خاصی شخصیت را تحت تاثیر قرار می‌دهد.

تغییر شخصیت: چه میزان از تفاوت‌های شخصیتی ژنتیکی هستند؟

برآوردها نشان می‌دهند میزان تفاوت و تنوع خصوصیات شخصیتی در بین افراد که می‌تواند به ژن‌ها ربط داده شود (وراثت‌پذیری شخصیت) کمتر از نصف است. یک آنالیز در سال 2015 تخمین کلی 40 درصدی را نشان داد، گرچه این درصد بسته به نوع مطالعه متفاوت است. این ارقام بر اساس مطالعات انجام شده روی دوقلوها و دیگر رویکردهای بررسی نقش فاکتورهای ژنتیک و غیر ژنتیکی به دست آمده‌اند. مطالعات هم‌خوانی سراسر ژنوم (GWAS) در حال حاضر برای بررسی ارتباطات خاص بین تفاوت‌های ژنتیکی کوچک و خصوصیات افراد استفاده می‌شود.

آیا ترتیب تولد بر شخصیت اثر می‌گذارد؟ تغییر شخصیت چطور؟

علی‌رغم نظرات عموم و نظریه‌پردازی‌های روانشناسی در مورد تاثیرات اولین یا آخرین فرزند یا فرزند وسط بودن، تحقیقات اخیر هیچ شواهدی مبنی بر نقش ترتیب تولد در شکل‌گیری شخصیت نیافته‌اند. تحقیقات بر روی تک‌فرزندها نیز تفاوت‌های اندک یا ناچیزی در شخصیت این افراد با سایرین یافته است.