- مرجع آزمون های آنلاین رایگان
- شخصیت، ازدواج، روابط، آسیب شناسی
- فردی، شغلی، تحصیلی، سازمانی و ...
- ارائه آموزش های صوتی و تصویری
- ارائه مطالب علمی و روان شناسی
- گروه سنی کودکان تا بزرگسالان
همانند بزرگسالان، کودکان نیز از خطر افسردگی در امان نیستند. درمان برای کودکانی که به افسردگی مبتلا میشوند، امری حیاتی است و میتواند مانع به وجود آمدن یک زندگی سراسر اندوهگین و غمناک در آینده کودک شود. اگرچه همچنان نسبت به امنیت و بیخطر بودن داروهای ضدافسردگی برای کودکان مناقشاتی وجود دارد اما پیگیری درمان برای کودک افسرده امری ضروری و حیاتی است. امروزه تعداد محدودی از والدین، دوره کودکی را به عنوان دورهای مملو از شادی و نشاط در نظر میگیرند.
باید گفت که گاهی خلق کودکان دچار تغییرات آنی شدید میشود، هر چند این تغییرات خلقی طبیعی را نباید با اختلالات خلقی اشتباه گرفت. زمان زیادی نیست که متخصصان با پدیده افسردگی کودکان آشنا شدهاند اما باید دانست که پژوهشها نشان دادهاند حدود ۲ درصد کودکان و ۴ تا ۸ درصد نوجوانان مبتلا به افسردگی هستند. اگرچه پدیده افسردگی در دوران کودکی نیز مشاهده میشود اما در دوران نوجوانی شیوع بیشتری دارد. از هر ۱۰ نوجوان در ایالات متحده ۱ نفر مبتلا به افسردگی است.
افسردگی میتواند اثرات شدید، نامطلوب و مخربی بر زندگی کودک داشته باشد. افسردگی میتواند موجب پسرفت در رشد اجتماعی، هیجانی و تحصیلی کودک شود و همین طور احتمال مصرف مواد و الکل را نیز در آینده بیشتر خواهد کرد. اگر کودک افسرده تحت درمان قرار نگیرد، دوره افسردگی او میتواند در تمام طول سال تحصیلی ادامه داشته باشد. از طرفی باید بدانیم که احتمال خودکشی در کودکان و نوجوانانی که سابقه ابتلا به افسردگی داشتهاند، به مراتب بیشتر از کودکان سالم است.
البته افسردگی صرفاً به معنای وجود خلق پایین در کودک یا نوجوان نیست. هر انسانی بهخصوص در شرایط سخت و ناراحتکننده غمگین و ناراحت میشود اما زمانی که ناراحتی، احساس غم و حالات افسردگی برای یک دوره زمانی بلند (هفتهها یا حتی ماهها) ادامه یافته و دامنه فعالیتهای طبیعی کودک را محدود میسازد، باید نگران اختلال افسردگی بود.
افسردگی کودکان، علائم و نشانهها
والدین میتوانند با آشنایی بیشتر با علائم افسردگی کودکان و پیگیری سریع درمان، روند بهبود اختلال را تسریع بخشند. باید بدانیم که افسردگی در کودکان میتواند در قالب تحریکپذیری و حتی پرخاشگری ظاهر شود به طوری که حتی خود کودک نیز احساسات ناراحتی خود را کتمان کند. علائم افسردگی در کودکان به شرح زیر است:
۱ـ تحریکپذیری و خشم
۲ـ احساسات مداوم غم و درماندگی
۳ـ انزوای اجتماعی
۴ـ تغییرات قابل توجه در اشتها
۵ـ تغییر در الگوی خواب کودک
۶ـ گریه مفرط
۷ـ خستگی و احساس ضعف مفرط
۸ـ اشکال در تمرکز
۹ـ احساس بیارزشی و گناه
۱۰ـ داشتن تفکرات مداوم در مورد مرگ و خودکشی
شدت هر کدام از این علائم میتواند دلالت بر اتخاذ درمانهای دارویی یا رواندرمانی باشد. اختلال در خلق دارای انواعی است که عبارتند از: اختلال افسردگی عمده، افسردهخویی، اختلال انطباق همراه با خلق افسرده، اختلال افسردگی فصلی و اختلال دوقطبی. تمام این انواع میتواند کودکان و نوجوانان را متأثر سازد.
اختلال افسردگی عمده
این اختلال شرایط جدی را برای کودک ایجاد میکند که در آن خلق پایین، احساسات شدید ناراحتی و اندوه، احساس بیارزشی و گناه و ناتوانی در احساس خوشحالی و رضایت مشاهده میشود. در غالب موارد این اختلال با عملکرد روزانه کودک (مانند الگوی خواب و خوراک) تداخل ایجاد میکند. این کودکان تقریباً در تمام ساعات روز احساس افسردگی شدید دارند.
اختلال افسرده خویی
زمانی ممکن است تشخیص داده شود که افسردگی و ناراحتی به شدت اختلال افسردگی عمده نباشد اما طول مدت آن یک سال یا بیشتر ادامه داشته باشد. این کودکان غالباً احساس افسردگی دارند، از عزت نفس پایینی برخوردارند، احساس درماندگی میکنند و در خواب و خوراک نیز مشکل دارند. این اختلال به شدت اختلال افسردگی عمده در فعالیت و عملکرد روزانه کودک تداخل نمیکند اما خلق افسرده و پایین ویژگی بارز شخصیت این کودکان شناخته میشود.
اختلال دو قطبی
یکی دیگر از انواع پریشانیهای خلقی عبارت است از اختلال دوقطبی که در آن دورههای پرانرژی شیدایی (مانیا؛ تحریکپذیری و خلق انفجاری) و دورههای بیانرژی مفرط و خلق پایین (افسردگی) مشاهده میشود. این اختلال معمولاً در اواخر دوره نوجوانی ظاهر میشود. کودکان و نوجوانان مبتلا به اختلال دوقطبی دارای مشکلاتی از قبیل اختلال نقص توجه و بیشفعالی، اختلال رفتارهای نافرمانی هستند و اضطراب و تحریکپذیری به علاوه تغییرات شدید خلقی از شیدایی به افسردگی را تجربه میکنند.
علت افسردگی
معمولاً نمیتوان یک عامل منحصر به فرد را علت افسردگی در فرد دانست. در غالب موارد به وجود آمدن و بروز افسردگی به علت مجموعهای از عوامل است که از فردی به فرد دیگر میتواند متفاوت باشد اما به صورت خلاصه میتوان گفت که کاهش سطح بعضی از انتقالدهندههای عصبی در سیستم اعصاب کودک، وجود اختلال افسردگی در بستگان فرد، بعضی حوادث بااهمیت در زندگی (مانند مرگ والدین و طلاق) و ابتلا به بیماریهای مزمن میتواند در به وجود آمدن اختلالات افسردگی نقش اساسی داشته باشد.
شناسایی افسردگی در کودک
اگر احساس میکنید که کودک شما علائم اختلال افسردگی را دارا است، باید بدانید که هم اکنون وقت اقدام کردن است. با کودک، پزشک کودک و همسرتان در مورد علائم کودک صحبت کنید. بعضی از والدین به غلط این طور فکر میکنند که این علائم خود به خود برطرف خواهند شد یا به علت خجالت یا احساس گناه تلاش میکنند که مشکل کودک را به صورت خصوصی حل کنند.
اغلب والدین در مورد اتفاقاتی که برای کودک رخ میدهد، خود را مسؤول میدانند اما باید بدانیم که والدین علت افسردگی کودکان نیستند. اگرچه بعضی از مسائل مانند جدایی والدین از کودک، مرگ والدین یا بیماری آنها میتواند در به وجود آمدن این اختلال نقشی داشته باشد. در نتیجه بهتر است در زمانهایی که احساس میکنید خانواده در شرایط پرتنش و بحرانی قرار گرفته، از کمک متخصصان و روانشناسان بهرهمند شوید. مهم است که به کودک خود یادآوری کنید که در صورت بروز هر مسألهای (در مورد افسردگیاش) در کنار او خواهید بود.
کودکان مبتلا به افسردگی نیاز دارند که در مورد حمایت و پشتیبانی والدین تضمینهای کلامی و رفتاری بیشماری دریافت کنند. به یاد داشته باشید که کودکانی که به افسردگی مبتلا میشوند، تمایل دارند دنیا و پدیدههای آن را به صورت منفی ادراک کنند، چراکه نگرش این کودکان تحت تأثیر افسردگیشان قرار دارد. در نتیجه ممکن است طوری رفتار کنند که نیازی به کمک ندارند. خبر خوب در این مورد این است که در مورد افسردگی کودکان تلاشهای متخصصان نتیجهبخش بوده و بالغ بر ۸۰ درصد کودکان افسردهای که تحت درمان قرار میگیرند، بهبودی حاصل میکنند. درمان افسردگی کودکان از طریق دارودرمانی، رواندرمانی یا ترکیبی از این دو حاصل میشود.
راهکارهایی برای والدین درباره
زمانی که والدین متوجه میشوند کودک یا نوجوانشان دچار افسردگی شده، احتمالاً احساس گناه شدیدی را تجربه میکنند، چراکه احساس میکنند توانایی خوشحال کردن کودک خود را نداشتهاند یا اینکه خود را مسبب پریشانی کودک میدانند. به یاد داشته باشید که هیچ کدام از این نگرشها کمکی به شما نخواهد کرد. اگر این احساسات گناه و عذاب وجدان در شما شدید است، بهتر است در گام اول در مورد افکار خود با روانشناسان مشورت کنید. در ادامه:
مطمئن شوید که کودک داروهای تجویز شده را درست و طبق دستور روانپزشک مصرف میکند
ضرورت دارد که کودک خود را فعال نگه دارید. پژوهشها نشان داده که فعالیت جسمانی میتواند علائم افسردگی را تخفیف دهد.
عشق و محبت خود را در طول دوره بیماری کودک افزایش دهید. مکرر به کودک خود بگویید که به او عشق میورزید و در هر شرایطی در کنار و پشتیبان او خواهید بود.
کودک خود را بابت این موضوع سرزنش نکنید. به یاد داشته باشید که افسردگی و خلق پایین به معنای تنبلی و تنپروری نیست.
در نهایت باید گفت که افسردگی میتواند مسأله وحشتناکی برای والدین، کودک و خانواده باشد اما با درمان درست و پیگیری منظم آن و همین طور حمایت دلسوزانه والدین و خانواده، کودک شما به احتمال بسیار این دوره را پشت سر خواهد گذاشت و میتواند دوباره شاد و پرانرژی شود.
