علائم اختلال اضطراب پس از سانحه (PTSD) و راه‌های درمان آن

شناخت علائم اختلال اضطراب پس از سانحه می‌تواند نقش موثری در تشخیص زودهنگام این بیماری و یافتن راه‌های درمان آن داشته باشد. اختلال اضطراب پس از سانحه عبارت است از داشتن احساسی مانند ترس شدید، وحشت ناشی از تهدید جسمی و جنسی، مرگ غیرمنتظره نزدیکان، تصادف، جنگ یا بلاهای طبیعی که فراتر از طاقت و ظرفیت روانی فرد است. این اضطراب معمولا پس از وقوع حادثه‌ای دردناک برای فرد رخ می‌دهد. مهم‌ترین ویژگی این اختلال نیز اضطراب دائمی، افسردگی زیاد و تجربه دوباره حادثه در خواب و بیداری است.

علائم اختلال اضطراب پس از سانحه چیست؟

علائم اختلال اضطراب پس از سانحه ممکن است حدود چند هفته یا چند ماه پس از حادثه خودشان را نشان دهند. احساس غم عمیق، افسردگی، اضطراب، عصبانیت، احساس گناه، واکنش‌های فیزیکی بدن هنگام یادآوری خاطرات، از دست دادن علاقه به فعالیت‌های مورد علاقه گذشته، مشکلات خواب یا مرور مداوم خاطرات ناراحت کننده حادثه از علائم اختلال پس از سانحه هستند. البته این علائم تنها محدود به موارد فوق نیستند. در ادامه به بررسی ۳ مورد از مهم‌ترین و رایج‌ترین علائم اختلال پس از سانحه می‌پردازیم.

۱) دوری گزینی و بی‌تفاوتی

همه ما برای فراموش کردن خاطرات تلخ خود ممکن است از روش‌های مختلفی برای سرگرم کردن خودمان استفاده کنیم. به عنوان مثال ممکن است حل جدول و معما یا تماشای مداوم فیلم‌های مختلف برای دور کردن ذهن از اتفاقات انتخاب کنیم. به این ترتیب از مکان‌ها و افرادی که باعث یادآوری خاطرات تلخ می شوند دوری می کنیم.

در این روش ممکن حالتی رخ دهد که به واسطه آن ارتباط خود را با دیگران به حداقل ممکن برسانیم. در این حالت می‌توان گفت که روش دوری گزینی و بی‌تفاوتی را انتخاب کرده‌ایم. زندگی، دوستی و کار کردن با چنین افرادی بسیار دشوار است. زیرا چنین فردی نفوذناپذیر و غیر قابل انعطاف است.

۲) کابوس و تکرار حادثه در ذهن

ممکن است حادثه تلخ به طور مداوم در ذهن و حتی خواب شما تکرار شود. این تجربیات با اینکه در ذهن و خیال شما اتفاق می افتد اما ممکن است آن چنان واقعی به نظر شما برسند که احساس کنید در حال حاضر دوباره این حادثه را تجربه می کنید. این احساس آن قدر قوی است که حتی ممکن است حواس فیزیکی که در حین حادثه داشتید مانند بویایی، شنوایی و درد را نیز دوباره حس کنید. در برخی از مواقع ممکن است یک اتفاق معمولی باعث یادآوری این تجربه شود.

۳) در حالت آماده باش بودن

در این حالت از علائم اختلال اضطراب پس از سانحه ممکن است پس از حادثه حالتی در شما ایجاد شود که دیگر نتوانید احساس آرامش داشته باشید. به این ترتیب بدن شما همیشه در حالت آماده باش خواهد بود. بنابراین همواره اضطراب دارید و به سختی می توانید بخوابید.

تشخیص اختلال اضطراب پس از حادثه چگونه انجام می‌شود؟

برای تشخیص علائم اختلال اضطراب پس از سانحه لازم است که یک معاینه جسمی و ارزیابی روان شناختی توسط پزشک متخصص انجام گیرد. این ارزیابی معمولا شامل بررسی نشانه‌های روحی و روانی حادثه است که در صورت نیاز طی چندین جلسه انجام می‌شود.

درمان اختلال اضطراب پس از سانحه چگونه است؟

روش اصلی درمان اختلال اضطراب پس از سانحه، جلسات روان‌درمانی است. البته برای کمک به روند بهبود بیمار، در برخی موارد ممکن است دارو نیز توسط پزشک تجویز شود. به این ترتیب علائم اختلال اضطراب پس از سانحه به مرور زمان کم رنگ‌تر می‌شوند. در مجموع می‌توان گفت که ترکیب روش‌های درمانی به شما کمک می‌کند تا:

• روش‌های مقابله با بروز نشانه‌های احتمالی را آموزش ببینید.
• مهارت‌هایی را یاد بگیرید که با استفاده از آن ها می توانید علائم اختلال اضطراب پس از سانحه خود را کنترل کنید.
• طرز فکر و احساس بهتری نسبت به خودتان، دیگران و محیط اطراف خود خواهید داشت.

برای درمان علائم اختلال اضطراب پس از سانحه ممکن است از روش‌های متفاوتی برای روان درمانی استفاده شود. برخی از این روش ها در ادامه آورده شده است:

درمان شناختی

این روش نوعی روان درمانی است که به شما یاد می دهد افکار منفی خود را پیدا کنید. به این ترتیب کنترل افکار منفی و دوری گزیدن از آن‌ها نیز ساده‌تر می‌شود.

رفتار درمانی

در این روش شما به کمک روانپزشک خود، با خیالی راحت با موقعیت و خاطراتی که ترسناک به نظر می رسند، مواجه می شوید. سپس روش‌های کنترل و عملکرد موثر در این شرایط را به کمک درمانگر خود یاد می گیرید. این روش می‌تواند برای درمان اختلال اضطراب پس از سانحه افرادی که زیاد کابوس می بینند یا به صورت مکرر به مرور حادثه در ذهن و خیال خود می‌پردازند، مفید باشد.

حساسیت‌زدایی از طریق حرکت چشم و پردازش مجدد (EMDR)

در روش EMDR روند درمان اختلال پس از سانحه با حرکات چشم هدایت شده، ترکیب می‌شود. این کار به شما کمک می کند تا خاطرات تلخ و آسیب زننده را به سادگی در ذهن خود پردازش کنید و روش برخورد با آن‌ها را تغییر دهید. این روش به خصوص برای مقابله با شرایط استرس‌زا بسیار مفید است. در این روش ممکن است شما درمان فردی، گروهی یا هر دو را تجربه کنید.