فوبیای اجتماعی چیست؟

فوبیا یا ترس اجتماعی، که به آن اختلال اضطراب اجتماعی هم می­‌گویند، خجالت بیش از حد نیست. در این مقاله با درمانکده همراه شوید تا تفاوت میان خجالت کشیدن و فوبیای اجتماعی را بدانید و ویژگی‌ها و درمان این فوبیا را یاد بگیرید.

تفاوت ترس اجتماعی و خجالتی بودن

بسیاری از افراد، به ­خصوص در موقعیت­ جدید یا هنگام روبه­‌رو شدن با افراد غریبه، خجالت می­‌کشند یا معذب می‌شوند ولی به محض گرم گرفتن این وضعیت برایشان قابل تحمل است و آرام می­‌شوند. درمقابل، این وضعیت برای کسانی که از اختلال اضطراب اجتماعی رنج می­‌برند قابل تحمل نیست و نمی‌­توانند در موقعیت اجتماعی آرامش خود را حفظ کنند.

باور غلط درباره اختلال اضطراب اجتماعی

در حقیقت، این باور که افراد دچار اختلال اضطراب اجتماعی به حاشیه می‌­روند، اغلب ساکت هستند، تجربه­‌ی اجتماعی ندارند و معمولا منزوی می‌­شوند، افسانه‌­ای بیش نیست. البته بعضی از افراد دچار اختلال اضطراب اجتماعی این خصوصیات را دارند اما بسیاری از بیماران تحت درمان، از نظر اجتماعی بسیار رقابت­‌جو و بعضی از نوجوانان حتی در مدرسه محبوب یا ستاره‌­ی تیم ورزشی هستند.

ویژگی­‌های اختلال اضطراب اجتماعی

چطور این دسته از افراد که از نظر اجتماعی رقابت‌­جو هستند، دچار اختلال اضطراب اجتماعی تشخیص داده شد‌ه‌اند؟ مولفه­‌ای که اغلب اشتباه برداشت می‌­شود، وضعیت «عملکرد» است.

افراد مبتلا به اختلال اضطراب اجتماعی به شدت از طرد شدن، انتقاد، قضاوت یا مورد تایید قرار نگرفتن واهمه دارند. اگرچه ممکن است این پیامدهای به اصطلاح منفی در موقعیت­‌های «اجتماعی» رخ دهد، ما در تمام محیط‌­های اجتماعی نیاز به «اجرا» نداریم.

بنابراین، فرد مبتلا به اختلال اضطراب اجتماعی تا جایی از نظر اجتماعی حرفه­‌ای رفتار می­‌کند که احتمال مورد تایید واقع نشدن هنگام اجرا را برای خود متصور شود (مثلا، سخنرانی، نواختن پیانو در جمع، گل زدن در مسابقه­‌ی فوتبال). بدین ­ترتیب، فوبیای اجتماعی با خجالت کشیدن یکی نیست.

خودشیفتگی وارونه ناشی از فوبیای اجتماعی

افراد دچار اختلال اضطراب اجتماعی وضعیتی را تجربه می­‌کنند که نامش را «خودشیفتگی وارونه» گذاشته‌ایم. درحالی­ که افراد خودشیفته در تعریف از خود اغراق و توجه را به خود جلب می‌­کنند، افراد مبتلا به اختلال اضطراب اجتماعی خودشان را دست کم می­‌گیرند و از این­که در مرکز توجه باشند، می­‌گریزند.

از آن­جایی که افراد دچار اختلال اضطراب اجتماعی معتقدند همه­‌ی توجه­‌ها به سوی آن­‌هاست تا با کوچک­‌ترین اشتباه (واقعی یا فرضی) مورد نقد قرار بگیرند، اغلب بسیار تلاش می­‌کنند تا به هر قیمتی شده از موقعیت­‌های اجتماعی و اجرا در جمع بپرهیزند. اگر نتوانند از موقعیت اجتناب کنند، از شدت اضطراب از پا در می­‌آیند و دچار واکنش‌­های فیزیکی مانند بالا رفتن ضربان قلب، تندنفسی، تعریق، حالت تهوع، سرگیجه، سردرد و دل­پیچه می‌شوند که حمله­‌ی عصبی را به دنبال دارد.

پیامدهای اختلال اضطراب اجتماعی

مهم­‌ترین تفاوت میان اختلال اضطراب اجتماعی و خجالتی بودن این است که اختلال اضطراب اجتماعی باعث تضعیف عملکرد فرد (آن ­هم نه فقط عملکرد اجتماعی) می­‌شود. اضطراب اجتماعی در بزرگسالان باعث اختلال در عملکرد کاری و تنش در زندگی خانوادگی می­‌شود.

اضطراب اجتماعی در کودکان، دستاوردهای تحصیلی، حضور در مدرسه، سرگرمی‌­های اجتماعی و دوست­یابی را مختل می‌­سازد. به ­علاوه، پایین بودن اعتماد به نفس باعث می­‌شود فرد نتواند از حق خود دفاع کند که اغلب منجر به سایر مشکلات روانی مانند افسردگی، اختلال اضطراب و مصرف مواد می­‌شود.

درمان اختلال اضطراب اجتماعی

مهم‌­ترین ویژگی هر روش درمان موفق، آموزش روانی است. به ­محض این که فرد مبتلا و اعضای خانواده یا شریک او نسبت به چرخه­‌ی اجتناب-تقویت آگاه شوند، درمان شناختی رفتاری، روشی شاهدمحور برای معالجه­‌ی اختلال اضطراب اجتماعی است.

درمان شناختی رفتاری به بیماران یاد می‌­دهد علت احساس اضطراب چیست و ابزارهایی برای کنترل اضطراب ارائه می­‌کند.

بیمار به­ واسطه­‌ی تمرین­‌های مدیتیشن و مراقبه، نقش‌­آفرینی و تمرین مهارت­‌های اجتماعی با مهارت­‌های مفید آشنا می‌­شود. فرد به­ صورت نظام‌­مند در معرض موقعیت­‌هایی که از آن­ واهمه دارد قرار می­‌گیرد و توانایی روبه‌رو شدن با ترس‌­های خود را به دست می­‌آورد.

در عین حال فرد بیمار، از طریق بازسازی شناختی با الگوهای فکری منفی خود، که باعث ایجاد اضطراب می­‌شود، آشنا خواهد شد.