خلاقیت کودکان

خلاقیت در بازی

خدمات تن دار نیک
  • مرجع آزمون های آنلاین رایگان
  • شخصیت، ازدواج، روابط، آسیب شناسی
  • فردی، شغلی، تحصیلی، سازمانی و ...
  • ارائه آموزش های صوتی و تصویری
  • ارائه مطالب علمی و روان شناسی
  • گروه سنی کودکان تا بزرگسالان

” خلاقیت؛ یعنی امکان بهره برداری نامتعارف از ابزار، بدون تأثیر پذیری از عقاید دیگران ” .

نکات اصلی را به کودک خود بیاموزید ، و موقعیتی را برای او فراهم نمایید تا کودک از ایده هایش استفاده کند . زیرا خلاقیت ، عامل کسب تجربه ی بیشتر است و تجربه عامل پیشرفت در زندگی آینده ی کودکان می باشد . تجربیاتی مانند؛ سفر، گذراندن وقت در مزرعه ، رفتن به تعطیلات ، کتاب خواندن ، بازدید از نقاط  دیدنی و اشخاص مهم زندگی کودک نقش بسزایی را دارد . زیرا تجربه سبب می شود تا کودک شناخت بیشتری را نسبت به واقعیات بدست آورد و پیرامون هر موضوع ، واکنش مناسبی را از خود نشان دهد.

تأثیر بازی در پرورش خلاقیت کودکان

خلاقیت زیباترین و شگفت انگیز ترین خصیصه انسان است.

غنا و پویایی و بقای هر فرهنگ و تمدنی به خلاقیت مردمان آن بستگی دارد و این واقعیت را تاریخ بارها به اثبات رسانده است.

از سویی دیگر همان طور که می دانیم ، دوران کودکی از نقشی حساس و تعیین کننده ای برخوردار می باشد.

توجه به این دوران تا آن جا است که دوران کودکی، به ویژه دوران سنین آغازی آن، از سوی روان شناسان و صاحب نظران تعلیم و تربیت، به عنوان مهم ترین مرحله ی تکوین شخصیت انسان شناخته شده است.

روان شناسان بر این باورند که، وجود تعارضات، اختلالات، و نابسامانی های روانی این سنین، در سراسر زندگی انسان، تأثیر می گذارد.

پژوهش های روان شناسی و تعلیم و تربیت، بیانگر آن است که، آغاز خلاقیت کودکان در سنین آمادگی و پیش از دبستان می باشد.

در این سنین ارتباط تازه ای میان تفکر و عمل کودکان پدیدار می گردد و کودک برای شناخت عجایب و شگفتی های محیط پیرامونش تلاش بسیاری را می نماید.

خلاقیت در بازی (2)

این فرا گیری وشناخت بیشتر، از طریق تجربه ی عملی صورت می پذیرد.

این تجربه ی عملی _ یا بازی _ یکی از اعمال روزمره ی زندگی هر کودک است و کوششی است که به تمام وجود او بستگی دارد.

بدون تردید می توان گفت که ؛ بازی بهترین شکل فعالیت طبیعی هر کودک محسوب می گردد و مناسب ترین راه برای رشد استعداد او بشمار می رود.

بازی در معنای دقیق کلمه ، شامل فعالیت هایی است که واجد مؤلفه های ذیل باشد:

  • اختیاری
  • دلپذیر
  • فاقد سازمان است

بازی متأثر از عوامل بسیار زیادی است که هر کدام از این عوامل به سهم خود چگونگی بازی کودکان و نوع ابزاری را که آن ها برای بازی انتخاب می کنند _ یا برای آنان در نظر گرفته می شود _ را تعیین می کنند.

تعدادی عوامل موثر در بازی کودک عبارتند از :

سن و رشد کودک

امروزه ما، با مقالات و گزارش های بی شماری مواجه می گردیم که توضیح می دهند کدام اسباب بازی برای کدام دوره از رشد و تکامل کودک متناسب است.

محیط زندگی

شرایط آب و هوایی، محیط روستایی و شهری و … هر کدام بازی های خاص خود را ایجاب می کنند.

ظرفیت کودک

توانایی های کودکان ، نیز از جمله عوامل تعیین کننده در بازی ها می باشند.

وضعیت اقتصادی

بازی و وسایل بازی که ، در جوامع محروم و ثروتمند، بکار گرفته می شود. تفاوت چشم گیری را با یکدیگر دارند.

فرهنگ

در بسیاری از موارد فرهنگ، تعیین کننده ی بازی های خاص می باشد. در اغلب موارد این فرهنگ است که تعیین می کند که دختران و پسران باید به چه بازی هایی بپردازند.

جنسیت

در بسیاری از موارد جنسیت ، عامل تعیین کننده ی بازی به شمار می رود.

بازی ، نقش حایز اهمیتی را در رشد کودک ایفا می نماید.

علاوه بر آن، انسان به عنوان مخلوقی اجتماعی ، نیازمند ان است که ، به گروهی تعلق داشته باشد.

در این راستا بازی، وظایف متعددی را، در سطوح مختلف رشد برعهده می گیرد.

بازی زمینه ی آن را فراهم می آورد تا انسان در مواجه با روابط اجتماعی به رشد و تکامل دست یابد.

خلاقیت در بازی (2)

این موضوع برای انسان، خشنودی فزاینده ای را فراهم می آورد.

بازی موجب می گردد تا، مهارت در برنامه ریزی ، توانایی حل مشکلات ، بهبود وضعیت تحصیلی ، دوراندیشی و … در انسان افزایش یابد .

کودک از راه بازی می تواند به استعداد ها، نیاز ها، ضعف ها و … خود پی ببرد و با شناخت ویژگی های خویش، ساختار شخصیت خود را استحکام ببخشد.

با توجه به اهمیت و موضوع بحث _ در رابطه با تأثیر بازی در پرورش خلاقیت کودکان _ ما در صدد هستیم تا به تأثیر یکی از انواع بازی در پرورش خلاقیت کودکان بپردازیم.

در این میان ، بازی هایی که آفریده ی ذهن خلاق کودکان است _ ما آن ها را ” بازی های ابتکاری “، ” موضوع دار ” و ” نقش دار ” می نامیم _ اهمیت ویژه ای دارند.

در این بازی ها خردسالان بخشی از فعالیت بزرگسالان را _ که در محیط زندگی خود می بینند _ تقلید می کنند.

بازی های ابتکاری

” بازی های ابتکاری ” به شخصیت کودک شکل می بخشد و ابزار حایز اهمیتی در تربیت کودکان محسوب می شود.

رفتار و حرکات کودکان در بازی همیشه حقیقی است ، احساسات و تأثراشان حقیقی و صادقانه است

. به عنوان مثال : کودک می داند که عروسک یک نوع اسباب بازی است اما با این وجود عروسک خود را مانند یک موجود جاندار دوست دارد.

هنگامی که کودکان در بازی نقش بزرگسالان را ایفا می کنند ، این تنها یک تقلید ساده نیست، زیرا ابتکار و خلاقیت کودکان در هنگام آفرینش، ” موضوع بازی ” و در زمان جست و جوی ” ابزار بازی” در جهت ” تحقق بازی ” پدیدار می گردد.

با کمک بازی های ابتکاری می توان، مسائل مهم تربیتی را حل کرد.

نقشی را که کودک در بازی های ابتکاری برای خود انتخاب می کند انعکاسی از خواسته ها و آرزو های اوست.

در هنگام بازی ابتکاری، همه ی جوانب شخصیت کودک در اتحاد و هم کاری با هم بازی او شکل می گیرد.

بازی های جمعی در صورتی که به شیوه ی مناسبی سازمان بندی شوند، خلاقیت و فعالیت فردی کودکان را انسجام می بخشد.

بدین ترتیب بازی های ابتکاری _ مانند ابرازی حایز اهمیت ، در رشد همه جانبه ی کودکان _ با سایر فعالیت های آنان در ارتباط است و این نکته، ارزش والای بازی های ابتکاری را در روند تربیتی کودک نشان می دهد.

کودک در هنگام ایفای نقش، خصوصیت شخصی خویش را ظاهر می سازد.

بنابراین بازی های ابتکاری، نقش مهمی را در فعالیت خلاقانه ی کودک ایفا می کند.

مهم ترین نکته ای که باید به آن توجه داشت این است که، مربی نباید موضوع بازی را به کودکان تحمیل نماید زیرا در این صورت، حس ابتکار و نیروی تخیل و استقلال را از آن ها سلب می کند.

مربیان تعلیم و تربیت متذکر شده اند که ؛ بازی فعالیت مستقل کودکان و آفریده ی خود آنان است و بسیار مهم است که بازی ها قالبی نباشند ، و راه را برای ابتکار کودکان بگشایند.

مهم آن است که بازی ساخته و پرداخته ی فکر کودکان باشد.

فضای بازی هم باید به گونه ای باشد که انگیزه ، تخیل و تفکر را برای کودک فراهم آورد.

در حقیقت کودک باید به سمت بازی های برانگیزنده سوق داده شود. در روند بازی نیروهای ذهنی و جسمی کودک – یعنی دقت، حافظه، تخیل، نظم و ترتیب، توانایی جسمانی و … – رشد می یابند.

ارزش بازی در رشد خلاق خردسالان

مدیران، والدین و مربیان باید، بازی را درک کنند.

در کتاب ” وضعیت کلی کودک ” تالیف ” جونا هندریکس ” آمده است که:

علی رغم شواهدی که نشان می دهد، بازی یک حرفه برای خردسالان محسوب می شود.

مربیان کودک اذعان دارند که، مسئولین و والدین چنان که باید به این امر توجه نمی نمایند.

بسیاری از آن ها بازی را در حکم یک فعالیت بی ارزش – برای گذراندن وقت – می پندارند اما نتایج به دست آمده از تحقیقات، با این تصورات نا بخردانه تفاوت بسیاری را دارد.

بنابراین مربیان کودک – به ویژه مربیان خردسال – باید براهمیت بازی کودکان تاکید نمایند و تاثیات سازنده ی بازی را – به عنوان زمینه ساز تحصیل – به دیگران یاد آور شوند.

” فروید ” پیرامون اهمیت بازی کودکان به نکات ارزشمندی اشاره می نماید.

او معتقد است که :

” بازی پاک ترین و روحانی ترین ساخته ی دست بشر ، در دوران کودکی، انسان است  و به گونه ای یک تصویر پیشین و یا تقلیدی، از زندگی آینده انسان، به شمار می آید، همانا راز زندگی طبیعی انسان و همه ی موجودات است. بازی، برای کودک لذت، آزادی، رضایت درونی و بیرونی و احساس آرامش از محیط را به ارمغان می آورد”.

نقش مربیان در بازی

مربیان باید در ارتباط با بازی کودک به نکات ذیل توجه نمایند:

  • افزایش ابزار بازی
  • دادن وقت کافی به کودک
  • دقت در زمان کمک به کودک
  • واگذاری حق تصمیم گیری و انتخاب بر عهده ی کودک
  • تهیه ی وسایل جدید برای کودک ، تا او بتواند بازی را ابداع نماید.
  • وسایل صحنه ی نمایش ، بهتر است به صورت واقعی باشند.

مربی با تحقیق و به کار گیری ایده های نو کودک را آماده می کند و او را به سوی پیشرفت سوق می دهد.

بازی دامنه ی مهارت های کودک را در زمینه های:

  • روحی،
  • جسمی،
  • زیبایی شناسی،
  • اجتماعی
  • عاطفی

گسترش می دهد.

مربی باید فضای فرح بخشی را ایجاد نماید تا خلاقیت کودک شکوفا شود و برای آموزش محیط مناسبی را در نظر بگیرد و برای کودک این امکان را فراهم آورد که یک شرکت کننده ی فعال باشد نه یک آموزنده ی غیر فعال.

خصوصیات بازی خلاق و خلاقیت در بازی

” کار فعالیتی هدفمند است که یک انسان، در جهت تبدیل عوامل محیطی، به صورت دلخواه یا به اجبار، انجام می دهد.

” می توان گفت: کار، پذیرش قواعد و قوانین اجباری است که انسان را ملزم به اجرای آن می کند و انسان در مقابل انجام دادن آن پاداش یا اجرتی را دریافت می کند.

اما بازی چیست ؟ بازی دارای چه خصوصیاتی است ؟

در اینجا می توان گفت که : کودک به بازی احتیج دارد و برای او بازی یک حرفه ی جدیدی محسوب می شود.

بازی وسیله ای برای بیان خصوصیات و شخصیت کودک است.

  1. بازی به کودک کمک می کند که،
  2. خود را بهتر بشناسد،
  3. تصوراتش را گسترش بدهد،
  4. در فعالیت هایی مهارت پیدا کند
  5. اندیشه اش را توسعه دهد.

کودک در هنگام بازی یاد می گیرد که چگونه خود را کنترل نماید و میان اعضای بدن و مغز خود هماهنگی ایجاد کند.

بازی زمینه ی رشد و تکامل کودک را فراهم می آورد . بازی برای کودک امری حایز اهمیت به حساب می آید.

بازی کودک همیشه متوجه به یک هدف و موضوع به خصوص نمی باشد – که ما بتوانیم آن را مانند یک نوار متوقف نماییم و یا آن را ادامه دهیم – زیرا بازی یکی از فعالیت های ذهنی کودک به شمار می آید.

بازی خلاق کودکان دارای ویژگی های ذیل می باشد:

  • بازی اختیاری است.
  • بازی برای کودک ، فاقد هر گونه سازمان می باشد.
  • بازی برای کودک خوشایند است.
  • بازی از قید کشاکش و پرخاش آزاد است.
  • بازی وسیله ی مناسبی است تا کودک را از پرخاشگری باز دارد.
  • بازی فرصتی است که کودک اندیشه های درونی خود را بیان می کند. بازی این امکان را برای کودک فراهم می آورد تا بر اضطراب خود غلبه کند.
  • بازی این امکان را برای کودک فراهم می نماید تا به کسب تجربه بپردازد و افکار خود را بیان کند.
  • بازی فرصت مناسبی برای پرورش خلاقیت کودک است.
  • بازی وسیله ای برای برقراری ارتباطات اجتماعی با دیگران است.
  • کودکان در هر سنی که باشند، غالبا به جای اینکه، صحبت کنند؛ بوسیله ی اسباب بازی با بزرگسالان و یا کودکان ارتباط برقرار می کنند.

و سرانجام این که بازی ؛ وسیله ای برای ایجاد ارتباط با دنیای درونی کودک و دنیای عینی  – محیط خارج – است.

هر کودکی می خواهد، بازی می کند ، کودک از طریق بازی یاد می گیرد چگونه بیاموزد.

بنابراین می توان استنباط نمود که بازی امری اختیاری است و کودک به دل خواه خود می تواند انجام دهد.

 

منبع
مقالات کانون مشاوران
نمایش بیشتر

عظیمی

کارشناس ارشد روان شناسی

نوشته های مشابه

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

دکمه بازگشت به بالا
error: