اصول هوش هیجانی در کودکان

رعایت اصول هوش هیجانی در کودکان می تواند مجموعه‌ای از توانایی‌ها، قابلیت‌ها و مهارت‌ها را که کودک برای سازگاری با محیط و کسب موفقیت در زندگی نیاز دارد برایش تجهیز کند. احساسات هسته مرکزی زندگی است. احساسات بر هیجانات و هیجانات بر احساسات اثر می‌گذارند. این خود دلیل پراهمیتی است مبنی بر اینکه چرا بایستی راجع به چگونگی قضاوت و تنظیم هیجان اقداماتی انجام داد.

از نظر بار ـ آن هوش هیجانی یکی از عوامل مهم در تعیین موفقیت فرد در زندگی به شمار می‌رود و مستقیماً بهداشت روانی فرد را تحت تأثیر قرار می‌دهد. همچنین بار ـ آن معتقد است که هوش هیجانی و مهارت‌های اجتماعی طی زمان رشد می‌کنند و در گذر زمان تغییر می‌کنند و می‌توان آنها را با برنامه‌های آموزشی مدون بهبود بخشید.

اهمیت رعایت اصول هوش هیجانی در کودکان

تحقیقات بسیار نشان داده است که کودکانی که در سنین کودکی والدین و مربیان آنها در تربیتشان به اصول هوش هیجانی در کودکان مثل؛ احترام به کودک، همدلی و درک هیجانات کودک پایبند بوده‌اند، در نوجوانی و بزرگسالی عملکرد بسیار مناسب‌تری داشته‌اند و در برابر فشارهای زندگی مقاومت بهتری داشته‌اند.

هوش هیجانی و ابراز کردن مناسب احساسات به کاهش مشکلات رفتاری منتج می‌شود و نهایتاً به پذیرش بیشتر دیگران منتهی می‌شود. کودکانی که هیجانات منفی خود را به شکل غیرقابل کنترلی همچون فحش دادن یا ناسزا گفتن ابراز می‌کنند، واکنش‌های منفی دیگران را نسبت به خود برمی‌انگیزاند. این واکنش منفی باعث می‌شود خود ارزشمندی کودکان و توانمندی‌های یادگیری آنان کاهش یابد. در مقابل این جریان، کودکانی که در برخورد با هیجانات روش مناسبی را در پیش گیرند، واکنش مثبتی از دیگران دریافت می‌کنند و بدین سان ظرفیت یادگیری آنها افزایش می‌یابد و احساس خود ارزشمندی بیشتری می‌کنند.

برنامه‌های هوش هیجانی به کودکان کمک می‌کند تا نقش‌هایشان را در زندگی بهتر انجام دهند. هوش هیجانی به سلامت روابط با سایر افراد منتهی می‌شود. این امر که کودک قادر باشد از زاویه دید دیگران به دنیا نگاه کند، باعث افزایش تحمل و پذیرش تفاوت‌ها می‌شود.

والدین باید این نکته را در نظر بگیرند که هر کودک منحصر به فرد بوده و ارزشمند است و باید به او احترام گذاشت. کودکان قبل از آنکه دیگران را بپذیرند و برای آنها ارزش قائل باشند، باید یاد بگیرند که خود را بپذیرند و برای خودشان ارزش قائل باشند. این امر اساس هوش هیجانی را ایجاد می‌کند و از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است.

نتیجه رعایت اصول هوش هیجانی در کودکان

کودکان برای داشتن هوش هیجانی مناسب به مهارت‌ها و توانمندی‌هایی محتاج هستند. آنها از طریق این توانایی‌ها قادر می‌شوند که روابط سازنده‌ای با خود و دیگران برقرار سازند. این مهارت‌ها که از طریق رعایت اصول هوش هیجانی در کودکان بدست می آیند، عبارت هستند از:

ـ بازشناسی احساسات دیگران. کودکان باید قادر باشند علائم اجتماعی را به طور صحیح تشخیص دهند.

ـ ابراز مستقیم و مناسب احساسات با به‌کارگیری دایره لغاتی از کلمات احساسی.

ـ برقراری تعادل میان افکار و احساسات و شناسایی نحوه تأثیر هر یک بر دیگری.

ـ حساس بودن در برابر افکار و احساسات دیگران (همدلی).

ـ توانایی ایجاد راه حل‌های بیشتر برای حل مسأله.

ـ توانایی دیدن پیامدهای رفتار به منظور ارزشیابی آنها.

ـ توانایی داشتن خودگویی‌های مثبت و سازنده.

ـ هدفمندی و انگیختگی درونی برای دستیابی به سرنوشت خویش و برای تفکر سازنده.

والدین باید تلاش کنند با رعایت اصول پرورش هوش هیجانی در کودکان این مهارت‌ها را به کودکان خود بیاموزند تا کودکان از طریق آن قادر باشند مهارت‌های هوش هیجانی خود را ارتقا ببخشند. این مهارت‌ها متناسب با سطح رشدی کودک متغیر است و والدین باید به این نکته توجه داشته باشند که در امر آموزش کنترل هیجان شکیبایی و بردباری نقش بسیار سازنده‌ای دارد. همچنین والدین به همان نحوی با کودک رفتار نمایند که از او انتظار دارند؛ یعنی باید با کودک همدلی نمایند، هیجانات او را درک کنند، احساسات او را بپذیرند و… در واقع در روند همین فعالیت‌ها این مؤلفه‌ها را به کودک آموزش دهند.