درمان اضطراب اجتماعی

اختلال اضطراب اجتماعی که در اصل ترجمه کلمه به کلمه ی اصطلاح انگلیسی Social Anxiety Disorder هست، به نوعی از اضطراب گفته می شود که در موقعیت های اجتماعی فرد را دچار ترس و استرس شدید می کند و حداقل بخشی از فعالیت های روزمره ی شخص را مختل می کند. اضطراب اجتماعی که در برخی منابع به آن جمع هراسی هم گفته می شود در صورت شدید بودن می تواند کیفیت زندگی شخص را به صورت چشمگیری کاهش دهد و باعث شود فرد از موقعیت های تحصیلی و شغلی خود صرف نظر کند و حتی مدت زمان زیادی را از خانه خارج نشود.

اختلال اضطراب اجتماعی انواع متفاوتی دارد که می توان به طور کلی آنها را به دو نوع خاص و فراگیر تقسیم کرد.

در نوع فراگیر فرد از قضاوت های دیگران در خصوص ظاهر و رفتارهای خود احساس خجالت و تحقیر می کند و به دلیل اینکه تحمل این حس برای شخص دشوار است دچار علائم اضطراب اجتماعی می شود، اما اضطراب نوع خاص همانطور که از اسم آن پیداست در موارد خاصی مانند اضطراب شدید قبل و هنگام سخنرانی رخ می دهد.

علائم تشخیص اختلال اضطراب اجتماعی

اختلال اضطراب اجتماعی در جوامع امروزی نسبتا شایع بوده و حدود 13.3 درصد از مردم دنیا حداقل در مقطعی از زندگی خود علائم این اختلال را تجربه کرده اند. از جمله مهمترین علائم تشخیص اختلال اضطراب اجتماعی می توان حالاتی نظیر سرخ شدن صورت، تعریق شدید، دل شوره، لکنت زبان، لرزش و تپش قلب را برشمرد. درصورت شدید بودن این حالات و اضافه شدن استرس و نگرانی، فرد ممکن است دچار حمله اضطراب یا پانیک شود که در این موارد، بهتر است هرچه سریع تر فرد مورد درمان قرار گیرد تا از عوارض بعدی این اتفاق در امان بماند.

عوامل ایجاد اختلال اضطراب اجتماعی

اضطراب اجتماعی یک نوع اختلال اضطرابی فردی است و نمی‌توان در آن ریشه ای از ژنتیک پیدا کرد. این اضطراب‌ها عمدتا در موقعیت‌های اجتماعی ظاهر می‌شوند و بیشتر نتیجه افکار منفی، عدم مهارت و بینشی است که شخص در این زمینه دارد که در واقع همان کم رویی و خجالت است.

درمان اضطراب اجتماعی – مرکز درمان اضطراب اجتماعی

با توجه به اینکه این حالت در بسیاری از جوامع به عنوان یک اختلال شناخته شده نیست بنابراین بسیاری از افراد پس از تجربه ی این علائم، فرض را بر اختلالات شخصی و کمبود اعتماد به نفس قرار می دهند و اقدام به خوددرمانی می کنند. در بسیاری از موارد هم افراد برای کم کردن اضطراب خود به مصرف مواد مخدر، روانگردان ها و یا الکل روی می آورند که می تواند نتایج زیانباری را برای آنها به همراه داشته باشد.

اما روش درمان اضطراب اجتماعی به چه صورت است؟ اضطراب اجتماعی را می توان به دو روش دارویی یا روان درمانی مورد درمان قرار داد. در روش دارویی روانپزشک با تجویز دارو، سعی می کند آرامش فرد را در موقعیت های استرس زا کنترل کند اما در روش روان درمانی که درمانی دائمی و بدون عارضه برای اضطراب شمار می آید درمانهایی بیشتر مبتنی بر گفتار درمانی استفاده می شود. تحقیقات انجام شده در این زمینه ثابت کرده اند که رفتار درمانی شناختی (cognitive behavior therapy) به صورت فردی یا گروهی می تواند در درمان اضطراب اجتماعی موثر باشد. به طور خلاصه در این درمان، الگوهای فکری و واکنش های فیزیکی فرد در موقعیت های اضطراب زای اجتماعی بررسی شده و مورد بهبود قرار می گیرند. البته در موارد شدید تر نیاز است که درمان دارویی هم به همراه رواندرمانی دنبال شود تا فرد بتواند در کوتاه مدت و بلند مدت نتایج بهتری را دریافت کند.

البته درمانهای گیاهی هم برای درمان اضطراب اجتماعی مورد توجه قرار گرفته است که برخی از متخصصین گیاهان دارویی، استفاده از گیاه کاوا (Kava) به عنوان یک گیاه ضد اضطراب را برای این موضوع پیشنهاد کرده اند.

در ادامه این مقاله به بررسی درمان اضطراب اجتماعی از طریق رواندرمانی می پردازیم.

درمان اضطراب اجتماعی از طریق رواندرمانی

طبق آمار، موثر ترین درمان در زمینه ی اضطراب اجتماعی، رفتاردرمانی شناختی است.
رفتار‌درمانی شناختی یا CBT، پر‌کاربرد‌ترین نوع درمان، برای درمان اضطراب است. محققین، نشان داده‌اند که این روش درمان اضطراب، برای درمان اختلال پانیک، انواع فوبیا، اختلال اضطراب اجتماعی و اختلال اضطراب فراگیر، بسیار موثر است.

رفتار‌درمانی شناختی، به الگو‌های منفی و رویکرد‌های نادرست ما به جهان و خودمان می‌پردازد و همان‌طور که از نام آن پیدا است، شامل دو بخش عمده می‌شود؛

درمان شناختی

درمان شناختی، که به بررسی چگونگی تاثیر افکار و ادراک منفی بر روی اضطراب می‌پردازد. به عنوان مثال دانشجویی به‌نام بهرام را در نظر بگیرید که اضطراب اجتماعی دارد و پیش از اجرای برنامه و از زمانی که می‌فهمد باید در زمانی خاص، برنامه‌ای را اجرا کند، دست به پیش‌بینی‌های منفی می‌زند («حتماً خراب می‌کنم»، «خوب نخوانده‌ام و می‌دانم دیگران می‌فهمند»، «اگر خراب کنم آبرویم می‌رود و همه من را احمق فرض می‌کنند»)، بر عملکردهای اجتماعی اشتباه خود تمرکز می‌کند («دفعه گذشته دست و پایم می‌لرزید و همه فهمیدند»، «دفعه قبل بعضی قسمت‌های متن از یادم رفت»)، استانداردهای بالایی برای معیار عملکرد خود دارد که با نحوه عملکردش فاصله دارد («در جاهایی از نطق خودم به دیگران نگاه نکردم») و باعث می‌شود در هر صورت و با هر نوع عملکردی، خود را ناموفق محسوب کند، و این عملکرد ناموفق خود را دائماً نشخوار ذهنی می‌کند.

درمان رفتاری

درمان رفتاری، که به چگونگی رفتار و واکنش‌هایی می‌پردازد که در شرایط مختلف، جرقه‌ی اضطراب را می‌زنند. در مثال بهرام، تجربه‌های پیشین او باعث می‌شود از اجراهای دفعات بعد فرار کند (تا زمانی که مجبور به سخنرانی کردن نباشد، آن را به تاخیر می‌اندازد) و یا ایمنی‌جویی (برای سخنرانی که شاید تنها ۱ ساعت تمرین لازم دارد، بیش از ۵ ساعت انرژی صرف می‌کند، یا زمانی را برای سخنرانی انتخاب می‌کند که می‌داند همکلاسی‌های کمتری در کلاس حاضر می‌شوند) کند.

پیش‌فرض پایه‌ای رفتار‌درمانی شناختی، بر این اصل استوار است که افکار ما و نه رویدادهای خارجی، احساس ما را شکل می‌دهند. به عبارت دیگر، وضعیتی که در آن به سر‌می‌برید، تعیین کننده‌ی احساس ما نیست، بلکه برداشت ما از آن وضعیت، احساس ما را می‌سازد.

یک وضعیت واحد، احساسات مختلفی را در افراد مختلف بر می‌انگیزد. همه چیز، به انتظارات، نگرش‌ها و باورهای فردی ما بستگی دارد. در افرادی که از اختلالات اضطراب رنج می‌برند، طرز فکر منفی، موجب احساسات منفی، اضطراب و ترس می‌شود. هدف رفتاردرمانی شناختی اضطراب، شناسایی و اصلاح این افکار و باورهای منفی است. اگر بتوانید طرز فکر خود را تغییر دهید، احساسات شما نیز تغییر می‌کند.

البته در کنار این راه های درمانی، استفاده از غذاهای تخمیری، افزودن عنصر روی (زینک) به رژیم غذایی و انجام ورزش های ایروبیک نیز می تواند به کمک افراد مبتلا به اختلال اضطراب اجتماعی بیاید.

مرکز درمان اضطراب اجتماعی

در پایان اگر علائم اختلال اضطراب اجتماعی را در خود مشاهده می کنید و باعث ایجاد اختلال در زندگی شخصی و کاری شما شده است، بهترین کار این است که با یک روانشناس مشورت کنید و درصورت صلاحدید متخصص، درمان خود را آغاز کنید.