اخبار روان شناسی

موج سوم رفتار درمانیCBT

خدمات تن دار نیک
  • مرجع آزمون های آنلاین رایگان
  • شخصیت، ازدواج، روابط، آسیب شناسی
  • فردی، شغلی، تحصیلی، سازمانی و ...
  • ارائه آموزش های صوتی و تصویری
  • ارائه مطالب علمی و روان شناسی
  • گروه سنی کودکان تا بزرگسالان

رویکردهای دو نسل اول رفتار درمانی (BT) براین فرض استوارند که حالت های روانی، احساسات و حالات فیزیولوژیکی خاصی منجر به رفتار ناکارآمد می شوند و بنابراین، مداخله درمانی با هدف حذف یا حداقل کاهش این رویدادهای داخلی مشکل ساز تعریف شده است. در روش های درمانی موج سوم، اهداف از کاهش صرف علایم به رشد مهارت ها با هدف بهبود قابل توجه کیفیت و کمیت فعالیتهایی که از دید بیمار باارزش هستند، گسترش می یابد. حتی در مواجهه با مراجعینی که به شدت بیمار هستند، درمان های رفتاری جدید بر توانمند سازی و افزایش مهارت ها و الگوهای رفتاری تاکید دارند که ممکن است در بسیاری از زمینه ها مورد استفاده قرار گیرد (هیز، ۲۰۰۴).

 فلسفه تاکید بر ایجاد مهارت های رفتاری سالم، مبتنی بر این فرض است که فرایندهایی که بیمار به طور پیوسته با آنها دست و پنجه نرم می کند (مانند قضاوت و تلاش برای کنترل تجربیات درونی) همانند تجربیات درونی روان درمانگر است(هیز، ۲۰۰۴). که منتج به این حقیقت میشود که این روش ها و شیوه های درمانی همانقدر که برای بیمار مناسب اند، برای روان درمانگر نیز کاربرد دارند. در تلاش بیمار برای بهبود پذیرش تجربیات درونی خود، به روان درمانگر توصیه می شود که با درونی ترین تجربیات بیمار رابطه برقرار کند.

 یکی دیگر از ویژگیهای این روشهای درمانی جدید شکستن برخی از موانع دیرپا بین رفتار درمانی و روش هایی که کمتر مبتنی بر علم هستند به عنوان مثال روان کاوی، گشتالت درمانی و روش های درمانی انسانگرایانه) می باشد که امکان ادغام برخی از مفاهیم بنیادین آنها را در روشهای نوین فراهم می آورد.

 اگر، از دید برخی، عناصر بالا نمایانگر ظهور یک موج جدید در حوزه رفتار درمانی شناختی CBT است (مثلا لیاهی، ۲۰۰۸؛ هافمن، ۲۰۰۸)، از دید سایرین نه این مسئله یک تغییر الگو تلقی می شود و نه روش های درمانی آن دارای ویژگی هایی هستند که اثرگذاری بالینی بیشتری داشته باشند. در حالی که روش درمانی استاندارد CBT با معیارهای درمان های تجربی یا ) ESTیعنی روشهای درمانی که از طریق آزمایش های تصادفی کنترل شده موثر تشخیص داده شده اند (برای درمان انواع زیادی از اختلالات روان شناختی مطابقت دارد (باتلر، ۲۰۰۶)، چنین برداشتی را شاید نتوان به نسل سوم تعمیم داد (اوست، ۲۰۰۸).

شواهد محکم اندکی در تائید اثر بخشی بالاتر روان درمانی مبتنی بر پذیرش و تعهد (ACT)، که یکی از مهم ترین روش های موج سوم است، نسبت به رفتار درمانی وجود دارد، و در موارد موجود نیز شواهد از مطالعاتی استخراج شده است که دارای محدودیت های شدید هستند، مانند اندازه کوچک جامعه آماری و یا استفاده از نمونه های غیر بالینی (فورمن، ۲۰۰۷). بنابراین این تردید باقی می ماند که آیا درمان های نسل سوم در واقع نشان دهنده یک موج جدید در رفتار درمانی شناختی CBT هستند یا خیر. با آگاهی از این مسئله، ممکن است جالب باشد که بر نقاط مشترک و تفاوت های بین نسل سوم و دو نسل قبلی رفتار درمانی شناختی بپردازیم.

شیوه درمان از طریق مواجهه (Exposure technique) در نسل اول، یکی از موثرترین ابزارها در برای استفاده در CBT بود. با وجود اینکه مکانیزم زیربنایی این مساله هنوز به طور کامل شناخته نشده است (استکتی، ۲۰۰۲؛ راچمن، ۱۹۹۱)، منطق پشت این شیوه ها، بازمانده فرایندهای خاموش س ازی واکنش های اجتنابی از طریق فعال سازی فرایندهای خوگیری با محرک به منظور کاهش و در نهایت ناپدیدسازی واکنش های رفتاری مرتبط با آن است. به طوری که بیمار یاد می گیرد که با احساساتی ناشی از شرایط ترس برانگیز، بدون متوسل شدن به رفتارهای اجتنابی، مقابله کند.

 از آنجا که اجتناب تجربی هدف اصلی در رویکردهای موج سوم است، درمان مبتنی بر مواجهه بدون شک هنوز به طور گسترده مورد استفاده قرار می گیرد. با این حال، اگرچه رویکردهای نسل سوم می تواند مشابه با روش های نسل قبلی باشد، در رابطه با شیوه های مواجهه، منطق و اهداف متفاوت هستند. در حقیقت، به بیماران کمک می شود که چیزهایی که واقعا در زندگی آنها اهمیت دارد را بیابند و درگیر فعالیتهایی ش وند که با این اهداف و ارزش ها ارتباط دارند.

بدیهی است که چنین تکنیک هایی ممکن است افکار، هیجانات و احساسات فیزیولوژیکی ناخوشایندی را به همراه داشته باشند و به تکانه های اجتنابی از رویداد تجربی منجر شوند. بنابراین، رویکردهای نسل سوم با این هدف طراحی شده اند که رفتار اجتنابی را کاهش داده و مجموعه توانایی رفتاری بیمار را افزایش دهند، با این حال لزوما واکنش های درونی را خاموش نمی کنند (حتی اگر فرآیند خاموش سازی به خوبی انجام شود، بلکه به عدم مقابله و پذیرفتن آن ها به همان صورت که هستند که کمک می کنند.

 نقش نسبت داده شده به تجربیات زندگی در کمک به خلق محتوای افکار یک مفهوم مشابه در نسل دوم و سوم رفتار درمانی شناختی است. اما تفاوت هایی اساسی نیز با توجه به اهمیت محتوای فکری درایجاد و حفظ آشفتگی های روانی وجود دارد. با این فرض که یک محرک فقط به عنوان نتیجه چگونگی پردازش و تفسیر احساس توسط سیستم شناختی بیمار بر احساسات وی اثرگذار است، درمان ما، در احساسات و اثرگذار است، درمان های شناختی می کوشند تا از طریق اصلاح محتوای افکار ناکارآمد در بیمار تغییر ایجاد کنند. در مقابل، روشهای درمانی موج س وم رفتار درمانی شناختی بیان می کنند که تمرکز بیش از حد بر محتوای افکار می تواند به بدتر شدن علائم کمک کند. لیاهی (۲۰۰۸) با استناد به گستردگی تحقیقات تجربی که اثربخشی بیشتر روان درمانی شناختی را در مقایسه با هر رویکرد درمانی دیگری تایید می کند، از چنین دیدگاهی انتقاد می کند. از سوی دیگر، با انعکاس عناصر جدید نسل سوم، وی اذعان می کند که تکنیکهای فاصله گرفتن از افکار از طریق پذیرش و ذهن آگاهی، تفاوت قابل توجهی با فرآیند تفکر انتقادی، که شیوه مورد استفاده در رویکرد شناختی است، ندارند. در نتیجه، درمان شناختی استاندارد که هدف از آن اصلاح محتوای افکار است، ممکن است مانع از پذیرش تجربیات درونی بیمار شود. این همان راه حلیست که در روش ها و رویکردهای موج سوم رفتار درمانی شناختی پیشنهاد شده است. این رویکردها، ایده تغییر رابطه بیمار با رویدادهای درونی اش را مطرح می کنند، فرآیندی که می تواند در CBT استاندارد ادغام شود (هیز، ۱۹۹۹، و سیگال، ۲۰۰۲).

نتیجه گیری

 سی سال پیش رویکرد رفتار درمانی شناختی، محدود به درمان اختلال افسردگی اساسی و درمان بسیار محدود برای اختلالات اضطرابی شد. اکثر افراد حرفه ای در آن زمان این رویکرد را نسبتا ساده، اما برای محدوده کوچکی از مشکلات موثر می دانستند. درمان موارد عمیق تر و چالش برانگیز بیشتر متمرکز بر روش های درمانی عمقی بود. اگرچه شواهد اندکی دال بر اثر گذاری درمان های عمقی وجود داشت، اما به آنها به عنوان راه حل مشکلات بنیادی واقعی نگریسته می شد.

روان درمانی از آن زمان به بعد پیشرفت زیادی داشته است. همانطور که در بالا مشاهده کردیم، رویکرد رفتار درمانی شناختی، یک روش درمانی موثر برای طیف کامل اختلالات روانی را ارایه می دهد.

 این رویکرد به متخصص بالینی امکان ارائه درمان موثر برای افسردگی، اضطراب تعمیم یافته، اختلال پانیک، اختلال اضطراب اجتماعی، اختلال دوقطبی، اسکیزوفرنی، اختلالات تغذیه ای، اختلالات خلقی، مشکلات زوجها و مشکلات درمان خانوادگی را می دهد. در واقع، جایی که دارو بخشی از رویکرد درمان است، CBT سازگاری دارویی را افزایش می دهد و منجر به نتیجه بهتری برای بیماران با بیماریهای حاد ذهنی می شود. ظهور مفهوم سازی موردی و مدل های کلی اختلال شخصیت، به متخصصین بالینی کمک می کند تا به بیمارانی که دارای اختلالات شخصیتی طولانی مدت و ظاهرا رام نشدنی هستند کمک کنند.

گرچه نظریه پردازان روان پویشی ممکن است استدلال کنند که CBT مسایل عمیق تر را مورد بررسی قرار نمی دهد، درمانگرهای رفتار درمانی شناختی استدلال می کنند که CBT نه تنها با مسایل عمیق تر سروکار دارد بلکه این کار را سریعتر و موثرتر انجام میدهد. تحقیقات جدید حاکی از آن است که CBT می تواند با بیمارانی که از اختلال شخصیت مرزی رنج می برند، موثر باشد. این امر نشان دهنده قدرت مفهوم سازی موردی در یک رویکرد پیشگستر ساختاریافته است. علاوه بر این، رویکردهای درمانی CBT صرفا از اطلاعات بالینی و داستان های مناسب مشتق نمی شوند . بلکه هر روش درمانی ساختار یافته توسط تحقیقات تجربی قابل توجهی که نشان دهنده اثربخشی آن است، تایید می شود.

 

منبع
ravanboneh
نمایش بیشتر

ریحانه نصر اصفهانی

کارشناس ارشد روان شناسی بالینی

نوشته های مشابه

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

دکمه بازگشت به بالا
error: