اختلال استرس پس از سانحه چیست؟

اختلال استرس پس از سانحه که به آن ( PTSD) پی تی اس دی نیز گفته می‌ شود یک اختلال بیولوژیکی و حالت ذهنی است که پس از تجربه یا مشاهده یک رویداد ناگوار و نجات یافتن از آن آغاز می شود. بسیاری از افراد به دنبال مواجه شدن با یک رویداد پر استرس علائمی به‌ صورت ترس یا درماندگی از خود نشان می دهند. غیر منتظره بودن این رویداد باعث می‌ شود که فرد خود را نزدیک به مرگ و یا یک آسیب بسیار شدید ببیند. به طور معمول رویداد شایع در مردان، جنگ و در زنان، مورد تجاوز قرار گرفتن است. اما شروع این بیماری با وقایعی مثل تصادف و زورگیری یا بلایای طبیعی چون سیل و زلزله و طوفان و یا بیماری های مهلکی همچون کرونا دیده می شود.

نشانه ها و علائم استرس پس از سانحه

علائم این بیماری ممکن است برای افرادی که آسیب کمتری دیده اند طی چند روز تا دو هفته از بین برود. اما آن دسته که ضربه شدید تری تجربه کرده ‌اند مشکلات طولانی تری دارند گاهی این علائم موقتا از بین می روند و ماه ها بعد باز می گردند. بر اساس یک نظریه هورمون استرس کورتیزول دائماً پاسخ گریز یا فرار را فعال می ‌کند و عملکرد کلی مغز را کم کرده و منجر به علائم منفی می شود. این علائم معمولا عبارتند از:

１. یادآوری مکرر و مزاحم آن رویداد

یادآوری های مکرر این حوادث ناگوار باعث می شود که فرد احساس کند آن اتفاق در همین زمان در حال روی دادن است.

２. اجتناب از یادآوری ضربه عاطفی

یادآوری خاطرات نا خوشایند باعث کناره گیری از جمع و مکان هایی می شود که منجر به آن حادثه شده ‌اند و فرد سعی می کند خود را با کار های دیگری مشغول سازد به طوری که این اجتناب منجر به شروع کناره ‌گیری و انزوا و شروع علائم افسردگی می گردد.

３. افکار و احساسات منفی

ترس، عصبانیت، احساس گناه، نا امیدی در مورد آینده، واکنش های احساسی استرس پس از سانحه هستند.

۴- علائم “واکنش گر”

پرخاشگری، اختلال در خواب، عدم تمرکز، انجام رفتار های خطرناک مثل نوشیدن الکل و مصرف مواد مخدر و رانندگی با سرعت بالا از علائم شایع استرس پس از سانحه هستند.

البته همه این علائم در یک فرد دیده نمی شوند و شدت آن نیز در همه به یک اندازه نیست. مدت زمانی که این علائم در یک فرد دیده می شود معیار تشخیص این بیماری است در صورتی که در طول سه ماه این افکار از ذهن افراد به تدریج بیرون بروند خیلی نگران کننده نیستند اما اگر بیش از شش ماه این افکار همچنان فرد را در خواب و بیداری و یا هنگام فعالیت های روزمره زندگی خود درگیر کند در آن صورت شخص نیاز به ارائه خدمات بالینی و درمانی دارد.

درمان اختلال استرس پس از سانحه

1. مواجهه درمانی

یکی از روش های درمان این استرس مواجهه درمانی است که در آن فرد بیمار پس از بیان تجارب نا گوار خود، احساس غلبه بر آنها را پیدا کرده و می ‌تواند معقولانه تر با آنها برخورد کند و با احساس امنیت می‌ تواند افکار و احساسات خود را کنترل کند.

2. شناختی – رفتاری

این درمان به فرد کمک می‌ کند تا الگو های بهتری را انتخاب کرده و به تجارب ناگوار خود به گونه ای دیگر فکر کند و استرس های ناشی از این خاطرات را کمتر کرده و آن ‌ها را بیشتر کنترل کند.

3. حساسیت زدایی و پردازش مجدد با حرکات چشم (EMDR)

روشی است که از حرکات چشم برای کمک به مغز برای پردازش مجدد حوادث فاجعه بار استفاده می‌ کند. این روش هم در کودکان و هم در بزرگسالان موثر واقع شده است.

4. روان درمانی

در این نوع درمان، پزشک بر روی حادثه نا خوشایندی که علائم را به وجود آورده متمرکز می شود نه بر زندگی گذشته فرد بیمار. چون فرد بیمار نمی تواند چیزی را که اتفاق افتاده است تغییر دهد یا فراموش کند بلکه باید یاد بگیرد که افکار خود را چگونه کنترل کرده و در باره زندگی خود چطور فکر کند.

5. درمان‌ های دارویی

استفاده از دارو های ضد اضطراب و ضد افسردگی یکی دیگر از درمان های بیماری استرس پس از سانحه هستند. البته این دارو ها باید توسط پزشک متخصص این بیماری تجویز شوند.
با توجه به نکات بیان شده اختلال استرس پس از سانحه با تشخیص صحیح و به موقع قابل درمان است. البته این درمان با همکاری کامل فرد بیمار ممکن می شود و نیازمند اعتماد و اطمینان به درمانگر و تمرین و پیگیری های مداوم خود شخص می باشد.