مشاوره خانوادگی یا خانواده درمانی چیست؟

خانواده درمانی نوعی مشاوره ی روانشناختی (رواندرمانی) است که به اعضای خانواده در حل تعارضات و تقویت روابط کمک میکند.
این کار معمولا توسط روانشناس، مددکار اجتماعی یا روانپزشک انجام میشود.

خانواده درمانی اغلب کوتاه مدت است و ممکن است شامل تمام اعضای خانواده یا صرفا افرادی که حاضر به شرکت هستند باشد. برنامه ی درمان به شرایط خانواده بستگی دارد. جلسات خانواده درمانی، حتی بعد از تمام شدن جلسات، به شما مهارت هایی برای عمیق ساختن پیوند های خانوادگی و کنار آمدن با شرایط استرس زا را می آموزد.

چرا از این روش استفاده میکنیم

خانواده درمانی به بهبود روابط به هم ریخته با شریک، فرزند یا دیگر اعضای خانواده کمک میکند. شما میتوانید به مسائل خاص مانند مشکلات زناشویی یا مالی، تعارض میان والدین و فرزندان یا تاثیر سوء مصرف دارو یا بیماری روانی روی تمام اعضای خانواده اشاره کنید.
به خصوص اگر یکی از اعضای خانواده دچار بیماری روانی یا اعتیاد است که به تراپی یا بازوپروری نیاز دارد، میتوانید در کنار سایر روش های درمان خانواده درمانی را دنبال کنید. مثلا:

• خانواده درمانی به اعضای خانواده برای کنار آمدن با بیماری روانی یکی از بستگان (مثلا شیزوفرنی) کمک میکند اما فرد مبتلا به شیزوفرنی باید به روش درمان مخصوص به خود ادامه دهد که ممکن است شامل مصرف دارو، تراپی جداگانه یا سایر روش های درمان باشد.
• درمورد اعتیاد، اعضای خانواده میتوانند در جلسات خانواده درمانی شرکت کنند و فرد معتاد همزمان درحال بازپروری باشد. گاهی حتی اگر فرد معتاد دنبال درمان نرفته باشد، اعضای خانواده میتوانند در خانواده درمانی شرکت کنند.

استفاده از خانواده درمانی میتواند به هر شرایط خانوادگی که باعث اضطراب، اندوه، خشم یا تعارض میشود کمک کند. به شما و اعضای خانواده کمک میکند تا درک بهتری نسبت به یکدیگر داشته باشید و مهارت های کنار آمدن را یاد بگیرید تا به هم نزدیکتر شوید.

چگونه آماده شویم

میتوانید از پزشک خود بخواهید شما را به روانپزشک یا روانشناس ارجاع دهد. اعضای خانواده و دوستان براساس تجربه ی خود کسانی را به شما توصیه میکنند.
قبل از گرفتن نوبت، ببینید آیا این فرد برای خانواده ی شما مناسب است یا خیر. در ادامه به عواملی که باید در نظر بگیرید و سوالاتی که باید بپرسید اشاره میکنیم:

تحصیلات و تجربه:

سابقه ی تحصیلی و آموزشی شما چیست؟ آیا مجوز دریافت کرده اید؟ آیا در زمینه ی خانواده درمانی آموزش تخصصی دیده اید؟ در زمینه ی مشکل خانواده ی من چه تجربه ای دارید؟

موقعیت و قابلیت دسترسی:

مطب شما کجاست؟ ساعت کار مطبتان چیست؟ آیا در مواقع اضطراری در دسترس هستید؟

تعداد و مدت زمان جلسات:

مدت زمان هر جلسه چقدر است؟ جلسات چند وقت یک بار برنامه ریزی میشود؟ باید انتظار چند جلسه را داشته باشم؟

هزینه و بیمه:

هزینه ی هر جلسه چقدر است؟ آیا بیمه ی سلامت هزینه ی خدمات شما را پوشش می دهد؟ آیا باید هزینه ی تمام جلسات را از قبل تقبل کنم؟ سیاست شما درمورد کنسل شدن جلسه چیست؟

باید انتظار چه چیزی را داشت

معمولا در خانواده درمانی چند نفر از اعضای خانواده برای جلسه ی درمان دور هم جمع میشوند اما یکی از اعضای خانواده هم میتواند به صورت جداگانه نزد تراپیست برود.
مدت زمان هر جلسه معمولا 50 دقیقه تا یک ساعت است. معمولا این روش کوتاه مدت است. حدودا 12 جلسه. با اینحال، فاصله ی بین جلسات و تعداد آن به وضعیت خاص خانواده و توصیه ی تراپیست بستگی دارد.

شما میتوانید حین خانواده درمانی:

• توانایی خانواده ی خود در حل مشکل را ارزیابی کنید و افکار و عواطف خود را به درستی بیان کنید
• نقش، قوانین و الگو های رفتاری در خانواده را کشف کنید تا مسائلی را که منجر به بحث و جدل میشود بشناسید و با راه های حل این مسائل آشنا شوید
• نقاط قوت خانواده، مثل اهمیت دادن به یکدیگر، و نقاط ضعف خانواده، مثل سخت اعتماد کردن به هم، را می شناسید

مثال: افسردگی

فرض کنید پسر بزرگتان افسردگی دارد. اعضای خانواده افسردگی او را درک نمیکند یا نمیداند بهترین روش برای حمایت از وی چیست. اگرچه نسبت به سلامت پسر خود نگران هستید، مکالمه ی شما با پسر یا دیگر اعضای خانواده تبدیل به دعوا می شود و احساس عصبانیت و ناامیدی میکنید. ارتباط از بین میرود، تصمیم گیری مشکل میشود، اعضای خانواده از هم دوری میکنند و شکاف بینتان بیشتر میشود.

خانواده درمانی در این شرایط به شما کمک میکند تا:

• چالش های پیش رو و نحوه ی مدیریت آن توسط اعضای خانواده را به دقت تعیین کنید
• راه های جدید برای تعامل و غلبه بر الگو های نا مناسب نزدیک شدن به یکدیگر را یاد بگیرید
• اهداف فردی و خانوادگی تنظیم کنید و برای رسیدن به این اهداف تلاش کنید

نتایج

خانواده درمانی به صورت خودکار تعارض های خانوادگی را حل نمیکند یا یک موقعیت نا خوشایند را از بین نمیبرد اما به شما و اعضای خانواده تان کمک میکند بهتر یکدیگر را درک کنید و مهارت های کنار آمدن با موقعیت های چالش برانگیز به روش موثر را به شما می آموزد. همچنین به خانواده کمک میکند ارزش با هم بودن را درک کنند.