شب ادراری در کودکان

شب ادراری یک علامت روان تنی شایع است که هم به تنهایی و هم در همراهی با دیگر اختلالات کودکان و نوجوانان تظاهر می یابد. شب ادراری ممکن است علت های متعددی داشته باشد. درمانهای گوناگونی که در طیف رشته های تخصصی روانپزشکی کودک و نوجوان، روانشناسی کودکان و نوزادان، و اورولوژی قرار دارند، موثر شناخته شده اند.

در واقع، شب‌ادراری یا خیس کردن محل خواب، به وضعیتی گفته می‌شود که در سنی که اغلب همسالان بیمار می‌توانند خود را مهار کنند و کنترل خود را بدست بگیرند ، شخص به طور ناخواسته در موقع خواب ادرار می‌کند.

اگر از ابتدای تولد  نوزاد در شب ادرار می‌کند به این وضعیت شب ادراری اولیه (PNE) می‌گویند.

اگر کودک از ابتدای تولد شب‌ادراری نداشته و بعداً دچار آن شده به آن شب ادراری ثانویه (SNE) می‌گویند. غالبا دختران تا سن شش سالگی و پسران تا هفت سالگی از این حالت بیرن می‌آیند . تا ده  سالگی نزدیک به ۹۵٪ از کودکان بهبود می یابند

در واقع این اصطلاح زمانی در کودک به کار می رود که دفع مکرر ارادی یا غیرعمدی ادرار در لباس یا بستر، روز یا شب در کودکانی که باید از نظر سنی به طور طبیعی کنترل مثانه را بدست آورده باشـند و همچنـین در غیـاب نابهنجـاری هـای جسـمی مشـخص روی دهد. اکثر کودکان کنترل ادراری روزانه و شبانه منظمی را در سنین 3-4 سالگی کسب می کنند، بنـابراین بهتـرین سـن جهت مطرح نمودن تشخیص شب ادراری، 5 سـالگی مـی باشـد. تشخیص شب ادراری زمـانی مطـرح مـی شـود کـه کـودک حداقل 2 بار در هفته برای 3 ماه متوالی لباس یا رختخواب خـود را خیس نماید و یا اینکه خیس کردن رختخواب بـه شـکل یـک نگرانی و ناراحتی ای که به لحاظ کلینیکـی بـا اهمیـت اسـت در حیطه ی زندگی طفل جلوه نماید. درمان و تشخیص این اختلال به عهده متخصصین می باشد، و بهتر است والدین محترم پیش از هرگونه اقدام فردی به یک متخصص مراجعه نمایند.

رشد کنترل ادرار:

زمان توانایی کنترل ادرار در کودکان متفاوت است و بسته به این است که چه وقتی سیستم ادراری آنها تکامل کافی برای این موضوع را پیدا کند .یعنی سیستم عصبی و عضلانی مثانه و مغز تکامل کافی را یافته باشند. کودک قبل از ۱۵ ماهگی به زحمت می تواند حتی برای چند ثانیه ادرار خود را نگه دارد . این موضوع تا ۵/۲ سالگی ادامه دارد .

بعد از سن یک سالگی، کودک به اصطلاح لجباز می شود بنابراین اگر او را مجبور به کاری بکنید، منفی کاری میکند و از اطاعت سر باز می زند. بنابراین آموزش ادرار کردن و آداب دستشویی و یا نشستن روی لگن را زودتر از موعد شروع نکنید. اگر زیاد اصرار کنید، نتیجه معکوس می گیرید . هیچ چیز بیشتر از این کودک را راضی نمی کند با ادرار کردن بی موقع مادر دچار سر درگمی کند.

اجازه دهید کودک متناسب با خصوصیات خود کم کم رشد کند و آداب دستشویی را بیاموزد . هیچ راهی برای زودتر شروع کردن آداب دستشویی وجود ندارد. شما باید برای کمک به کودکتان تنها زمانی که او نشان می دهد که می خواهد ادرار کند سریعا برای او لگن بیاورید .

البته اگر از موعد مقرر گذشت و کودک شما باز هم بی اختیاری ادراری داشت و نحوه کنترل ادرار را نیاموخت باید نقص های عضوی و عصبی رد شود . ممکن است مثانه کم حجم ، انسداد پیشابراه و حالب نابجا وجود داشته باشد .

تا حدود ۱۵ ماهگی کودک هیچ گونه احساسی از داشتن ادرار ندارد. در ۱۵ ماهگی کودک کم کم احساس دفع ادرار دارد ولی نمی تواند آنرا نگه دارد و باید سریعا آنرا تخلیه کند. در این سن می توانید از او بپرسید آیا نیاز به دستشویی دارد یا خیر و البته از هرگونه بی اختیاری که اتفاق می افتد چشم پوشی کنید .

در سن ۲۱ ماهگی کودک دچار تکرر ادرار می شود و دفعات خیس کردن هم افزایش می یابد . شما باز هم باید صبر و حوصله به خرج دهید و از جار و جنجال بپرهیزید و صرفا لباس او را عوض کنید . پرسش در مورد داشتن ادرار را ادامه دهید و هر بار که کودک شما با موفقیت از لگن استفاده کرد کاری کنید که بفهمد از این موضوع راضی و خوشنود هستید .

از وسواس به خرج دادن بپرهیزید و کودک خود را مجبور به نشستن روی لگن نکنید چون نتیجه معکوس خواهید گرفت .

در سن دو سالگی کودک شما می تواند به تنهایی روی لگن بنشیند و از این موضوع احساس غرور می کند . حتی ممکن است از شما بخواهد او را تنها بگذارید . شما بهتر است به اندازه کافی به کودک آزادی دهید و از او حمایت کنید . از اشتباهات او خرده نگیرید . با اینکار حس اعتماد به نفس را در کودکتان تقویت می کنید .

منابع:

اخوان کرباسی، صدیقه, گلستان مطهره, فلاح راضیه. شب ادراری کودکان در شش سالگی و عوامل مرتبط با آن. افق دانش : پاییز 1388 , دوره  15 , شماره  3 (پیاپی 45) ; از صفحه 63 تا صفحه 69 .

دهقانی خدیجه, پورموحد زهرا, دهقانی حمیده, شکیبا مهرداد, توانگر حسین, یاسینی اردکانی سیدمجتبی, فلاح‌ زاده محمدحسین. عوامل مرتبط با شب ادراری کودکان 12-6 ساله. دانشور:   اسفند 1387 , دوره  16 , شماره  79 ; از صفحه 33 تا صفحه 38 .