دلایل و راه های درمان کابوس های شبانه در کودکان

کابوس دیدن مربوط به علوم جامعه شناسی  اعصاب و روان است.کابوس زمانی رخ می دهد که بدن فرد بی حرکت است اما مغز او بطورکامل فعال است و اگر هیجاناتش زیاد شود بصورت کابوس خود رانشان می دهد. خواب ها و کابوس های شبانه واقعی هستند به این منظور که از ریشه ای ترین ترس های ما نشات می گیرند. بعد از کابوس های شبانه فرد به سختی  دوباره به خواب میرود و این کابوس ها بر سلامت جسم و روح افراد بطور مستقیم و غیر مستقیم تاثیرمی گذارد وباعث می شود که کودک یا بزرگسال همواره قبل از خواب دلهره داشته باشد.

کابوس  رویایی است که درشخص احساسات شدید ترس، بلای ناگهانی، ناتوانی، پریشانی ، تنهایی و اضطراب به وجود می آورد، رویاهای بدی هستند که وقتی کودک در خواب عمیق است، می ترسد و از خواب بیدار می شود. بیشتر کودکان جزئیات کابوس را به یاد دارند پس اگر دائم دررابطه با یک موضوع وحشتناک  حرف می زنند میتواند دلیلش همین کابوس ها باشد .این کابوس کودک را ناراحت می کند و کودک هیچ راهی برای ارتباط با آن ندارد. ترس های شبانه و کابوس در میان نوزادان رایج است. افراد هنرمند کمتر دچار کابوس شبانه می‌شوند.

اگر شخص ناگهان از خواب بیدار شود میتواند جزئیات دقیق کابوس را همان لحظه  بخاطر بیاورداما با گذشت زمان به مرور در ذهن کمرنگ شده و از یاد می رود و فقط حس ترس در ضمیر ناخودآگاه شخص باقی می ماند. بر اساس آمارگیری ده یا پنجاه درصد کودکان ۳ تا ۶ سال کابوس می بینند که در آن حیوانات ترسناک و گودزیلا ها به آنان حمله می کنند. در حدود هشتاد درصد کودکان ۷ تا ۹ سال کابوس می بینند. ۸۵% بزرگسالان سالی یک بار کابوس می بینند. ۲۹% آنها ماهی یک بار کابوس می بینند. ۶% آنها هفته یک بار کابوس می بینند. بزرگسالان مسن تر حدود ۵۰% کمتر از بزرگسالان جوان کابوس می بینند.

وقتی بچه ها از رویاهایشان حرف می زنند در واقع مسئله ای را در ذهن شان پرورش می دهند ولی در خواب کودک واقعا تصاویری را دیده است. محققان اعتقاد دارند رویاپردازی باعث زمینه سازی برای تقویت خلاقیت کودک در آینده میشود چرا که رویاپردازی تجزیه مغزی را افزایش  می دهد .هرگز اسم ها  و صفت های منفی روی کودکانتان نگذارید و حتما در صورت پیچیده شدن موضوع به روانشناس مراجعه کنید (لازم به ذکر است انتخاب روانشناس خبره از اهمیت زیادی برخوردار است)

دلایل بروز کابوس های شبانه

کابوس شبانه می‌تواند دراثر اتفاقاتی که در واقعیت افتاده بوجود آید چه با گذشت زمان وچه در زمان نزدیک بعد از وقوع اتفاق که فرد احساس می‌کند سلامتی خودش یا اطرافیانش در خطر است. تماشای فیلم‌های جنگی ویا اخبار وحشتناک از وقایع دنیا مخصوصا با وضعیت نابسامان دنیای امروزی (سعی کنید ساعاتی پیش از خواب فیلم های خنده دار ببینید). یا خواندن کتاب‌های ترسناک پیش از خواب، اگر کودک یک تصویر ترسناک دیده باشد، یا زمان زیادی را با فردی بگذراند که از او میترسد در کابوس او نقش مهمی خواهد داشت، یادآوری تصادف رخ داده در گذشته، استعمال الکل و دخانیات، دارو هایی مانند دارو‌های فشار خون، پارکینسون و ضد افسردگی( گاها متوقف کردن دارو یا تغییر در دوز آن می تواند باعث کاهش کابوس شبانه شود) استرس در طول روز ،مرگ آشنایان، میگرن، بیماری‌های قلبی، کبدی از جمله عواملی هستند که سبب بروز کابوس شبانه می‌شوند کابوس شبانه در افرادو کودکانی که دچار اختلال شخصیت هستند، بیشتر مشاهده می‌شود.البته مصرف غذا‌های چرب و سنگین هم می‌تواند منجر به کابوس شبانه در افراد شود پس بهتر است بین خوردن غذا و خوابیدن چند ساعت وقفه وجود داشته باشد البته این موضوع درکودکان به اثبات نرسیده است اما در بزرگسالان از عوامل مهم در بروز کابوس شبانه است. از دلایل بروز کابوس شبانه وقفه تنفسی (آپنه) هنگام خواب است در این عارضه تنفس کودک مختل می‌شود، حوادثی که خواب و بیداری نوزاد را مختل می کند باعث شکل گیری رویاهای منفی در مغز کودک می شود. این رویاهای منفی باعث کابوس شبانه می شوند.کابوس میتواند ژنتیکی هم باشد به طوری که حدود 7%-8% کودکان که کابوس دارند، سابقه‌ی دیدن کابوس در یکی از والدین و خواهر و برادر آن‌ها بوده است، همچنین دلیل بروزکابوس برای کودک می تواند رویدادهایی مانند شروع مدرسه، رفتن به یک محله‌ی جدید یا ازدواج مجدد و طلاق والدین باشد. یکی از دلایل کابوس شبانه مشکلات حل نشده است که ذهن کودک در خواب همچنان با آن ها درگیری دارد و تلاش میکند که آن هارا حل کند و در فعالیت شدید مغز کابوس بوجود می آید.

روش‌های درمان کابوس های شبانه:

زمانی کابوس های شبانه نیاز به درمان دارویی دارند که در عملکرد روزانه فرد اختلال ایجاد کنند یا منجر به افسردگی شوند در غیر این صورت درمان غیردارویی توصیه می شودکه در 90% کودکان از درمان غیر دارویی برای رفع مشکل استفاده می کنند. بهتر از قبل از خواب برای کودک رویاپردازی های قابل لمس و با آرامش درنظر گرفته شود مثلا تصور کند که در شن های ساحل دراز کشیده است و…این تصورات به کودک میاموزد که قبل از خواب مثبت فکر کند. کودکان باید به  موقع بخوابند و سر ساعت خاصی هم از خواب بیدار شوند.

• اتاق خواب باید آرام، ساکت و مرتب و همچنین  فاقد نور و سر و صدا باشد(البته بهتر است یک چراغ خواب با نور کم وجود داشته باشد تا کودک هنگام بیدار شدن در تاریکی مطلق قرار نگیرد)
• گاها با کودک بازی هایی را در تاریکی انجام دهید زیرا ممکن است کابوس های او به خاطر ترس از تاریکی باشد وهمچنین دمای اتاق نیز بر کیفیت خواب و عدم ایجاد کابوس موثر است .
• توصیه میشود اسباب بازی که کودک علاقه خاصی نسبت به آن دارد موقع خواب کنارش باشد.
• اگر کودک شما دچار بی خوابی شده است نباید او را مجبور کنید در تخت خوابش بماند ، باید از آن خارج شده و با انجام فعالیت هایی خسته شود و دوباره بازگردد.
• درب اتاق کودکتان را نبندید تا حس امنیت داشته باشد.
• نوشیدن یک لیوان شیر ولرم و حمام کردن با آب گرم قبل از خواب  میتواند به داشتن خوابی آرام کمک کند.
• بهتر است قبل از خواب نوشیدنی های کافئین دار مصرف نشود.
• نباید کودکان قبل از خواب با گوشی یا تبلت بازی کنند بهتر است که والدین کنار آن ها دراز کشیده و داستان هایی که هیجان ندارند و شیرین هستند، برایشان بخوانند.

بطور کلی باید این حس به کودک انتقال داده شود که دیدن این کابوس ها دلیل براین نمی شود که در آینده ممکن است مشکل و یا مسئله وحشتناکی در واقعیت برای او به وجودآید .

عکس العمل های مناسب در مقابل کابوس های فرزندان:

والدین هیچگاه نباید به فرزند خود بگویند که چرا می ترسی و یا اصلا ترس ندارد و … باید با او همدردی کنند و اورا تنها نگذارند. به هیچ عنوان با کودک مقابله نکنید که احساس تنهایی کند با او صحبت کنید که ممکن نیست چیزی در خواب بتواند به او آسیبی بزند چرا که شما درکنار او هستید و تنهایش نمیگذارید.

با جملاتی مانند تو قوی هستی و… به او اعتماد به نفس تزریق کنید. هرگز کودکتان را به هنگام تعریف کردن خواب ها و کابوس هایش مسخره نکنید بلکه با علاقه به هر آنچه که میگوید گوش دهید.

بهتر است پس از شنیدن خواب کودک به او بگوییم که “خب واقعا ترسناکه و من هم اگر جای تو بودم می ترسیدم اما اینو می دونم که این ها فقط خوابه و می گذره و تکرار نمی شه.”

شما میتوانید از خودتان مثال بزنید و متذکر شوید که زمانی که از چیزی می ترسید چگونه با آن مقابله می کنید و اینکه می توانید داستان هایی را برای کودک تعریف کنید که درآن شخصیت اصلی داستان نسبت به ترس خود شجاعانه برخورد کرده و با آن مقابله کرده است و پیروز شده است. کابوس ها در  کودکان عموما از 3 سالگی شروع می شود  و در 4تا6  سالگی به اوج خود می رسد و البته کودکانی که بیشتر در شرایط نگران کننده و پر تنش هستند بیشتر در معرض کابوس های شبانه قرار می گیرند. لازم به ذکر است که کابوس دیدن در کودکان  تا حدی جز مراحل رشد آن هاست اما اگر بیش از حد باشد باید حتما درمان شود چرا که آینده کودک را تحت تاثیر قرار می دهد. اگر والدین نتوانند  شرح حال درستی از رفتار کودک بعد از کابوس دیدن به روانشناس بدهد یا روانشناس نتواند اطلاعات را به درستی دریافت کند به دلیل اینکه اغلب تشنج ها در کودکان به موقع خواب رخ می دهد دکتر ممکن است کابوس را انواع مختلفی از تشنج تشخیص دهد و یا حتی از کودک نوار مغز هم گرفته شود پس والدین همه عکس العمل کودکانشان را باید ریز به ریز، زیر نظر داشته باشند.