خشم چیست؟

عصبانیت درست مانند شادی، ناراحتی، اضطراب یا تنفر یکی از ابتدایی ترین احساسات بشر است. این عواطف با بقای اولیه پیوند خورده و در طول تاریخ بشر تکامل یافته است. عصبانیت مربوط به واکنش «جنگ، گریز یا انجامد» سیستم عصبی همدردی است یعنی انسان را برای مبارزه آماده میکند اما مبارزه لزوما به معنی مشت زدن نیست بلکه میتواند جوامع را به مبارزه با بی عدالتی از طریق تغییر قانون یا تصویب هنجار های جدید رفتاری ترغیب کند.
البته که برانگیخته شدن سریع و مداوم خشم روابط را خراب میکند و در بلندمدت به بدن آسیب میرساند. تاخیر در ترشح هورمون های استرس که در اثر عصبانیت رخ میدهد نورون های مغز را که مربوط به داوری و حافظه ی کوتاه مدت است از بین میبرد و سیستم ایمنی را ضعیف میکند.

روش بروز خشم

عصبانیت را میتوان به طرق مختلف بروز داد: انواع مختلف خشم تاثیر متفاوتی روی افراد دارد و منجر به اعمال و نشانه های متفاوت بروز خشم میشود.

خشونت کلامی و غیر کلامی شایعترین علائم عصبانیت است. به راحتی میتوان از کلام و نحوه ی صحبت یا تن صدای فرد متوجه عصبانیت او شد. عصبانیت از طریق زبان بدن و دیگر سرنخ های غیر کلامی هم بروز داده میشود: سعی برای اینکه خودمان را بزرگتر نشان دهیم (تا طرف مقابل مرعوب شود)، خیره شدن، اخم کردن و گره کردن مشت ها. بعضی از افراد در درونی کردن خشم خود خبره هستند و تشخیص علائم فیزیکی در آنها دشوار است. البته شروع دعوای فیزیکی بدون ظاهر شدن علائم هشدار دهنده غیرعادی است.

چه چیزی باعث عصبانیت دیگران میشود؟

در مرحله ی غریزی از عصبانیت به عنوان راهی برای کمک به محافظت از قلمرو یا اعضای خانواده، ایمن سازی یا محافظت از ناحیه ی جفتگیری، محافظت دربرابر از دست دادن غذا یا سایر اموال یا در واکنش به سایر خطرات احتمالی استفاده میشود.

دلایل دیگر بسیار متنوع است و میتواند منطقی یا غیر منطقی باشد. وقتی در کنترل یا حتی پذیرش خشم به مشکل برمی خورید، یعنی عصبانیت شما غیر منطقی است.

چطور خشمم را کنترل کنم؟

همه ی ما با این حس آشنا هستیم. همان حرصی که با گیر کردن در ترافیک میخوریم. کنترل نکردن خشم باعث برطرف شدن آن نمی شود بلکه برعکس باعث شدت و تقویت آن میشود.
خشم هم باید مثل تمام عواطف دیگر از طریق خودآگاهی کنترل شود تا باعث خودآزاری یا تبدیل به رفتار خصومت آمیز، پرخاشگرانه یا حتی خشونت آمیز نسبت به دیگران نشود. در همه ی شهر ها گروه های حمایتی برای کنترل خشم وجود دارد. بازسازی شناختی در محیط خصوصی یا گروهی مفید واقع میشود زیرا به بیمار یاد میدهد تا افکار ناسالم و آزاردهنده را تغییر دهد.

 

چه زمانی خشم تبدیل به اختلال میشود؟

همه ی ما در یک مقطع دچار خشم میشویم اما عصبانیت زمانی دردسرساز میشود که بسامد یا شدت آن روابط، عملکرد کاری، موضع قانونی یا سلامت روان فرد را مختل کند. اگرچه به طور رسمی چیزی تحت عنوان «اختلال خشم» وجود ندارد، اما از نظر متخصصان روانشناسی و روانپزشکی عملکرد غیر طبیعی عصبانیت میتواند علامت اختلال روانی، اختلال شخصیت مرزی و اختلال انفجاری متناوب باشد. مخرب بودن خشم یا دریافت کمک برای کنترل آن نیاز به تشخیص رسمی ندارد.

عوامل زیر معمولا باعث برانگیخته شدن خشم میشود:

• اندوه و یا ناراحتی، از دست دادن یکی از اعضای خانواده، دوستان یا عزیزان.
• گستاخی، مهارت های ضعیف برقراری ارتباط یا خدمات ضعیف.
• خستگی، زیرا افراد معمولا هنگام خستگی کج خلق میشوند و زود از کوره در میروند.
• گرسنگی.
• بی عدالتی: مثلا خیانت، مورد قلدری واقع شدن، تحقیر یا شرمنده شدن یا کسی به فرد بگوید او یا یکی از عزیزان بیماری جدی دارد.
• سرخوردگی جنسی.
• مشکلات مالی و اضطراب ناشی از بدهکاری.
• انواع استرس، مهلت پایان کار غیر واقعی و مواردی که از کنترل ما خارج است مثل گیر کردن در ترافیک (این مقاله ها را ببینید: استرس چیست؟ و پرهیز از استرس)
• احساس شکست یا نا امیدی.
• عصبانی شدن به خاطر مصرف الکل یا مواد یا هنگامی که در ترک هستید.
• جرمی علیه شما یا عزیزتان رخ داده: دزدی، خشونت، توهین جنسی اما موارد خفیف تر مثل این احساس که دیگران رفتار نامناسبی با شما داشته اند را نیز شامل می شود.
• بیماری جسمی یا روحی، درد داشتن یا زندگی با بیماری جدی منجر به عصبانیت میشود.