تحول موضوعات جنسی در کودکان

غریزه ی جنسی یکی از غرایز پرقدرت بشر است که اگر برای مهار و هدایت آن به موقع اقدام نشود و از راه صحیح تعدیل نگردد، زمام اختیار آدمی را به دست خواهد گرفت و چون طوفانی سرکش، او را به منجلاب و فساد و تباهی خواهد کشاند (علی مردانی، 1386). غریزه ی جنسی از لحظه ی تولد در نهاد فرد وجود دارد. ارضای غریزه ی جنسی بر اثر لذتی که به دنبال دارد، کودک و نوجوان را به خود مشغول می دارد. تلاش برای ارضای درست و مناسب این غریزه نه تنها مذموم نیست بلکه بسیار نیکو و پسندیده نیز هست اما باید از طریق آموزش صحیح، کنترل و هدایت شود، بدین منظور آشنایی با ویژگی های جنسی کودکان در سنین مختلف ضروری است. در این مقاله سعی شده است تحول مسائل جنسی در دوره های مختلف رشدی کودک (3 تا 7 سالگی) مورد بحث قرار داده شود.

از هنگام تولد تا 3 سالگی کودک بیش از سنین دیگر سعی دارد با اندام حسی خود به کشف جهان برآید، در این سنین رفتارهای جنسی کودک ویژگی های خاصی را داراست:

• نسبت به اعضای مختلف بدن خود کنجکاو می‌شود و در صدد کشف آن‌ها بر می‌آید .
• از لمس کردن آلت تناسلی خود لذت می‌برد (توجه داشته باشید که لذت کودک 3-2 ساله ، با لذت جنسی تفاوت دارد).
• به راحتی و بدون هیچ‌گونه خجالت و شرمساری درباره‌ی اعضای بدن خود صحبت می‌کند .
• قادر به صحبت با دیگران و درک گفته‌های آنان است . می‌توان نام اعضای بدنش را به او یاد داد . مادر و پدر می‌توانند به منظور کمک به کودکان خردسال (تا 3 سالگی) و رشد ویژگی‌های جنسی سالم در آنان به نکات آموزشی زیر دقت کنند :

1- درباره‌ی اعضای مختلف بدن و کارکرد هر یک ، توضیحات ساده و قابل فهمی به کودک بدهید . برای مثال ، دهان و دندان‌ها برای خوردن و جویدن غذا می‌باشد ، چشم‌ها برای دیدن و …

2- کودک را در آغوش بگیرید و اجازه دهید علاقه و محبت شما را از این طریق درک کند . کودکان نیاز به برقراری تماس‌های جسمانی با والدین و اعضای خانواده‌ی خود دارند .

3- به تدریج به فرزندتان تفاوت و خصوصی بودن بعضی از اندام‌های بدنش را یاد بدهید . برای مثال ، بینی عضوی از صورت است و دست زدن به آن اشکالی ندارد ، ولی آلت‌تناسلی اندامی خصوصی است و دیگران نباید به آن دست بزنند.

4- چنان‌چه فرزندتان با کودک غیر هم‌جنس خودش بازی می‌کند و متوجه‌ی تفاوت جنسی خودش با او می‌گردد ، سعی کنید تفاوت دختر و پسر را خیلی ساده و راحت برایش توضیح دهید .

5- به کودک یاد بدهید که اگر کودک دیگری قصد داشت آلت تناسلی او را ببیند ، با مخالفت کردن و گفتن این‌که: “این قسمت از بدن من کاملا خصوصی است” ، مانع از انجام این کار شود .

6- چنان‌چه فرزند خردسالتان درباره‌ی حاملگی سوالی پرسید ؛ سعی کنید با ساده‌ترین عبارات و جملات جواب او را بدهید .

7- سعی کنید هنگامی که درباره‌ی اعضای بدن – اعم از سر ، دست ، پا و آلت تناسلی صحبت می‌کنید، احساس گناه، شرمساری و خجالت نداشته باشید.

سن 3-6 سالگی:

کودک در ۳ تا ۵ سالگی نسبت به خصوصیات جسمانی خود و تفاو تهای جنسی دختر و پسر کنجکاو است و کنجکاوی او صرفاً جنبه ی شناختی و کشف دارد. نوع پرسش های کودک معمو لاً در مورد آفرینش خود، کیفیت پیدایش و چگونگی به دنیا آمدن خود است، سوال هایی از قبیل مرا از کجا اوردی یا نوزاد از کجا می اید، و من کجا بوده ام. این سوال های آنان طبیعی و عادی است. دید کودک درباره ی بدن خود و همسالان، مانند دید والدین نیست؛ از این رو در پاسخ به این پرسش ها هم همواره باید به این نکته توجه داشت که روند آموزشی کودک باید تدریجی باشد و نباید هم هی جزئیات را یکباره در اختیار او گذاشت. پاسخ پرسشها باید کوتاه و ساده باشد (اوحدی، 1380).

در ۶- ۵ سالگی فعالیت هورمو نهای جنسی کم است؛ در ۷ سالگی، پسران نسبت به دختران ابراز علاقه می کنند اما این ابراز علاقه جنبه ی دوستی دارد نه جنبه ی جنسی. گاهی کودکان به هنگام استحمام، توالت یا تعویض لباس به بدن خود نگاه می کنند یا برای کنجکاوی آلت تناسلی خود را دس تکاری م یکنند. این رفتار گاهی به جهت مشکلات جنسی خشکی پوست آلت یا خارش یا سوزش آن است. در مواردی اضطراب، باعث این رفتار می شود و از این راه، کودک کسب آرامش می کند. به طور کلی، این رفتار هنگام استحمام، بازیگوشی، خستگی، بی حوصلگی، هنگام حرکت در خودرو، و هنگام مطالعه (در سنین تحصیل) بیشتر وجود دارد. در این گونه موارد، والدین باید خو نسردی خود را حفظ کنند و کودک را از این گونه رفتار بازدارند.

در واقع ویژگی های کلی کودک در این سنین را می توان به صورت زیر خلاصه کرد:

• احساس کنجکاوی درباره‌ی تمام مسایلی که به جنسیت مربوط می‌شود . برای مثال ، دختر و پسر چه تفاوتی با هم دارند؟ … چرا مردان حامله نمی‌شوند؟ … کودک چگونه به دنیا می‌آید ؟ و …
• ارضای حس کنجکاوی درباره‌ی اندام‌های تناسلی کودکان دیگر ، از طریق بازی‌هایی مثل دکتر بازی.
• اطمینان حاصل کردن از جنسیت خود و توانایی تشخیص دادن دختر یا پسر بودن خود .
• فهم و درک رفتارهای کلیشه‌ای زنانه و مردانه و تفاوت گذاشتن بین نقش‌های مادر و پدر در خانه (زن و مرد بودن).
• آگاهی کامل نسبت به اعضای بدن خود . مادر و پدر می‌توانند به منظور کمک به کودکان 5-4 ساله‌ی خود و رشد ویژگی‌های جنسی سالم درآنان به نکات آموزشی زیر دقت کنند:

1- مفهوم خصوصی بودن اندام‌های تناسلی را به کودک یاد بدهید .

2- نام اعضای بدن او را (چه داخلی و چه خارجی) با کلمات و الفاظ درست و شایسته به کودک بیاموزید.

3- کودک را تشویق کنید تا سوالات مختلف خود را درباره‌ی جنسیت و اندام‌های تناسلی ، از شما یا افراد قابل اطمینان خانواده بپرسد (سلحشور، 1384).

منابع:

امین زاده، (1389). دکتر مجتبی، مسائل جنسی کودکان (تعلیم و تربیت فرزندان)، تهران: نشر قطره، چاپ اول.

سلحشور، ماندانا. (1384). اهمیت تربیت جنسی کودکان و نوجوانان در خانواده. مجله پیوند. شماره 317.

علی مردانی، ع. ( ۱۳۸۶ )؛ ازدواج سنت. نبوی، شمیم معرفت، شمار ه ی ۱.