بیماری که کلامش را فراموش کرد!(آفازی 2)

قسمت دوم

 مهم ترین خصوصیت مدل ورنیکه-گشویند آن است که همه مراکز زبان را در یک مدار قرار می دهد و می کوشد گفتن، شنیدن، خواندن و دیگر فعالیتهای زبانی را به کمک این مدل توضیح بدهد. مراکز زبان بر حسب مدل ورنیکه-گشویندعبارتند از:

۱) ناحیه ورنیکه مرکز معناشناسی و نحو است و مهم ترین نقش را در پردازش اطلاعات زبانی به عهده دارد.

۲) طناب عصبی خمیده (arcuate fasciculus) در زیر قشر مخ ناحیه ورنیکه را به ناحیه بروکا وصل می کند.

۳) ناحیه بروکا مرکز برنامه ریزی صوتی است و اطلاعات رسیده از ناحیه ورنیکه را در قالب لفظ می ریزد.

۴) ناحیه حرکتی صورت که کنترل عضله های زبان، لب ها و غیره را در دست دارد و برنامه رسیده از ناحیه بروکا را اجرا می کند.

 ۵) ناحیه بینایی مرکز دریافت نشانه های دیداری هنگام خواندن است.

۶) شکنج زاویه ای مرکز ارتباط بین گفتار و نوشتار است و نشانه های دیداری (خط) را به صوت و برعکس تبدیل می کند.

۷) ناحیه شنوایی صداها را دریافت می کند، صداهای زبانی را به ناحیه ورنیکه در کنار خود می فرستد و صداهای غیر زبانی مانند موسیقی را از طریق جسم پینه ای برای پردازش به نیمکره راست می فرستند.

همان طور که گفته شد ارزیابی آفازیا با آزمون نوشتن آغاز می شود. در واقع اگر بیمار این آزمون را به طور صحیح انجام داد، احتمالا زبان پریش نیست و می توان آزمون را متوقف کرد. در مرحله بعد اختلال در آزمون تکرار نشان دهنده آفازیای مرکزی است زیرا در این زبان پریشیها نواحی مرکزی گفتار که در اطراف شیار سیلویوس متمرکز شده اند دچار آسیب می گردد. آفازی های پیرامرکزی در اثر ضایعات ایجادشده در اطراف نواحی مرکزی تکلم ایجاد می شوند و لذا تکرار خوب است. بیمارانی که غیرسلیس تکلم می کنند و زبان پریشی مرکزی دارند اگر درک مطلب سالم باشد به زبان پریشی بیانی و اگر درک مطلب مختل باشد به زبان پریشی سرتاسری مبتلا هستند. بیمارانی که غیرسلیس تکلم می کنند و دچار زبان پریشی پیرامر کزی اند اگر درک مطلب سالم باشد به ایزولاسیون مبتلا هستند و اگر درک مطلب مختل باشد دچار زبان پریشی حرکتی ترنس کورتیکال اند.

درک مطلب سالم باشد به ایزولاسیون مبتلا هستند و اگر درک مطلب مختل باشد دچار زبان پریشی حرکتی ترنس کورتیکال اند. بیماران با تكلم سلیس با زبان پریشی مرکزی اگر درک مطلب مختل باشد دچار زبان پریشی دریافتی و اگر درک مطلب سالم باشد دچار زبان پریشی هدایتی هستند.

بیماران با زبان پریشی پیرامرکزی نیز، اگر درک مطلب سالم باشد زبان پریشی نامیدن دارند و اگر درک مطلب مختل باشد زبان پریشی حسی ترنس کورتیکال دارند. نامیدن در زبان پریشی های پیرامر کزی بیشتر از زبان پریشی های مرکزی مختل می شود. لذا آزمون نامیدن می تواند تشخیص زبان پریشی مرکزی یا پیرامر کزی را که از آزمون تکرار به دست آمده است، تائید کند.

ابزارهای اندازه گیری

تست با ۳ نقش مورد استفاده قرار میگیرند:

1) مشخص کردن شدت آفازی

 ۲) تحلیل نور و سایکولوژیک ضعف بیمار به عنوان پایه و اساس برنامه درمانی وی

 ۳) تحلیل تأثير آفازیا بر روی عملکرد ارتباطی فرد

نوعا ابزارهای غربالگری به منظور تکمیل تستهای عصب روان شناختی به کار گرفته می شوند. این تستها نمی توانند بین انواع آفازی تمایز گذارند.

تست غربالگری هالستيد (۱۹۸۴)

 این تست شامل یک مجموعه فعالیت هایی است که آزمودنی باید انجام دهد نظیر شناسایی اعداد و حروف، خواندن و نوشتن، اسپل کردن کلمات ساده، تلفظ و فهم زبان گفتاری، شناسایی بخش های بدن، تفاوت گذاشتن بین راست و چپ، کپی برداری از شکل های هندسی.

تست توکن

 یک تست ساده دارای حداقل مواد تشکیل دهنده این تست نیازمند به گذراندن ۴ پایه تحصیلی ابتدایی است (گلدمن، ۱۹۹۰). این تست نسبت به بیماران مبتلابه زبان پریشی که از طریق مشاهده چندان قابل تشخیص نیستند حساس است. این تست شامل ۲۰ نشانه است. تمایز گذاری در ش کل مربع در برابر دایره)، اندازه بزرگ در برابر کوچک) و رنگ (قرمز، زرد، سبز، آبی و سفید) را دربر می گیرد. تست دارای ۶۲ بخش است. هر کدام از بخش ها نیازمند دست کاری با توجه به تعداد زیادی ش کل می باشند. ش خص مورد امتحان باید با اشاره امتحان گیرنده به اشکال اشاره کند. شکل کوتاه آن شامل ۳۹ سؤال توسط اسپیرن و بنتون (۱۹۶۹) ارائه شده است.

تست تشخیصی بوستون

مورد استفاده ترین تست در تشخیص آفازی است. این تست به ۳ منظور تهیه شده است: ۱) تشخیص نوع زبان پریشی، ۲) اندازه گیری سطح عملکردی و ۳) ارزیابی جامع از توانایی های بیمار در همه زمینه ها به منظور کمک به درمان، این تست شامل ۵ بخش است (مکالمه، فهم شنیداری، بیانات دهانی، فهم زبان شنیداری و نوشتن). این تست برای کیفیت جنبه های مختلف برونداد گفتاری دارای مقیاس هایی است.

آزمون تشخیص آفازيا

ایسنسون معتقد است که این بررسی متخصصین را کمک می کند تا نسبت به نقاط قوت و ضعف بیماران آگاه گردند. تغییر در نمرات تست در بازاجرایی، پیش بینی کننده بهبودی و روش مناسبی در ارزیابی طرح درمان است. این تست به دو بخش رسپتیو (دریافتی) و اکسپرسیو (بیانی) تقسیم می شود، در هریک از این بخش ها نیز خرده آزمون ها به دو قسمت ساده و دشوار تقسیم شده اند.

تست توانایی های ارتباطی در زندگی روزمره (هالند،۱۹۸۰)

 این تست بررسی می کند چگونه بیماران می توانند فعالیت های زندگی را مدیریت کنند. تست دارای ۶۸ آیتم است. این آیتم ها از آسیب های رفتاری نمونه برداری می کنند نظیر، فعالیت گفتاری، به کارگیری زمینه و ظرفیت شرکت در ایفای نقش از تست های ارزیابی دیگر، تست زبان پریشی آکن است که مهارت های محدودتری را میسنجد اما به لحاظ روان سنجی برتر است. تست زبان پریشی فرنچای برای استفاده غیر متخصصین طراحی شده است. یک تست بسیار دقیق دیگر برای ارزیابی آفازی پالپا است؛ و تست آمراستردام مهارت های ارتباطی فرد آفازی را می سنجد.

پایان قسمت دوم