بازی های رایانه ای

آسیب های روانی- تربیتی تأثيرات بازی های رایانه ای روی کودکان چگونه است؟

واقعیت آن است که بازی های رایانه ای به عنوان یکی از پدیده های جدید دانش بشری هم چون دیگر ساخته های بشر، دو لبه ی تیغ دارد. یک لبه آن استفاده صحیح و به کارگیری آنها در جهت رشد و تعالی است و لبه دیگر آن استفاده غلط و به کارگیری بازی هایی است که از جنبه های مختلف با روحیات فرد با ارزش های فرهنگی و خانوادگی او در تضاد است

هر یک از افراد جامعه همزمان با شکل گیری روحیه و تیب فکری با هنجارها و ناهنجاریها آشنا می شود؛ نقش هر یک از ارکان جامعه از جمله خانواده و مدرسه در رشد و تکامل تیپ فکری افراد غیرقابل انکار است، از این رو غفلت از وظایف خود، گناهی نابخشودنی است روان شناسان در بحث شکل گیری شخصیت رفتاری و گفتاری افراد به نقش ابزارهایی چون تلویزیون، کتاب و مطبوعات تأکید دارند و اکنون با شکل گیری دنیای پیچیده بازی های رایانه ای، هشدارها درباره آسیب پذیری شخصیت بچه ها و تأثیرگذاری آن بر جامعه شدت یافته است (به نقل از نیازی، ۱۳۹۱)

در اینجا به چند مورد از آسیب های روانی- تربیتی بازی های رایانه ای اشاره می شود:

1-تقویت حس پرخاشگری

مهم ترین مشخصه ی بازی های رایانه ای، حالت جنگی اکثر آنهاست و این که فرد باید برای رسیدن به مرحله بعدی بازی با نیروهای به اصطلاح دشمن بجنگد؛ استمرار چنین بازی هایی کودک را پرخاشگر و ستیزه جو بار می آورد. خشونت، مهم ترین محرکهای است که در طراحی جدیدترین و جذاب ترین بازیهای کامپیوتری به حد اقراط از آن استفاده میشود. چهره های هالیوود که در فرهنگ ما انسان های ضد ارزش و غیراخلاقی هستند، در این بازی ها به صورت قهرمان های شکست ناپذیر، جلوه نمایی می کنند.

 ٢. انزواطلبی

کودکانی که به طور مداوم با این بازی ها در گیرند، درون گرا می شوند، در جامعه، منزوی و در برقراری ارتباط اجتماعی با دیگران ناتوان می گردند. روحیه انزواطلبی باعث می شود که کودک از گروه همسالان جدا شود که این خود سرآغازی برای بروز ناهنجاری های دیگر است. مادری می گوید: فرزندم به بازی های رایانه ای معتاد شده است

او هر روز خود را به صفحه می رساند و از دنیای بیرون به کلی بی خبر است، حتی متوجه رفت و آمد میهمانان نمی شود و همیشه بعد از دست کشیدن از این برنامه با سردرد و کسالت مواجه می شود

.

3-تنبل شدن ذهن

در این بازی ها به دلیل این که کودک و نوجوان با ساختنیها و برنامه های دیگران به بازی می پردازد و کمتر قدرت دخل و تصرف در آنها پیدا می کند، اعتماد به نفس او در برابر ساختنی ها و پیشرفت دیگران متزلزل می ش ود. تصور بیشتر خانواده ها این است که در بازی های رایانه ای، فرد در بازی مداخله فکری مداوم دارد، اما این مداخله، فکری نیست بلکه این بازیها سلول های مغزی را گول می زنند و از نظر حرکتی نیز فقط چند انگشت کودک را حرکت می دهند. ما هر چه در این مسیر حرکت کنیم و بازی ها را گسترش دهیم، انسان هایی را تحویل جامعه خواهیم داد که سرخورده، افسرده، غیر متحرک و غیر سازنده هستند و خوداتکایی آن ها بسیار کم خواهد بود و ابتکار عمل نخواهد داشت؛ در حالی که برای جامعه، نیاز به انسانهایی خلاق، مبتکر و متفکر داریم.

4-تأثیر منفی در روابط خانوادگی.

با توجه با اینکه زندگی در کشور ما نیز به طرف ماشینی شدن پیش می رود و در بعضی خانواده ها زن و مرد شاغل هستند و یا بعضی از مردان بیش از یک شغل دارند، خودبه خود روابط عاطفی و در کنار هم بودن خانواده کمتر شده است وعده ی زیادی از این وضع و وجود تلویزیون به عنوان جعبه جادویی که باعث سرد شدن روابط خانوادگی شده، ناراضی هستند و حالا نیز جعبه جادویی دیگری با جاذبه ی سحرآمیزتری به نام رایانه اضافه بر این وضعیت شده و مشکلات را دوچندان کرده است

5-افت تحصیلی

به دلیل جاذبه مسحور کننده ای که این بازی ها دارد، بچه ها وقت و انرژی زیادی را صرف بازی با آن می کنند، حتی بعضی از کودکان صبح، زودتر از وقت معمول بیدار می شوند تا قبل از مدرسه کمی بازی کنند و وقتهای تلف شده را هم بدین صورت جبران می کنند. یکی از والدین اظهار می دارد که در سال گذشته پسرم بهترین نمرات را داشت اما از وقتی که رایانه برایش خریدهام روزی ۲ الی ۳ ساعت وقت خود را صرف بازی می کند و از لحاظ تحصیلی افت شدیدی پیدا کرده است (منطقی، ۱۳۸۰)

نتیجه گیری

در مجموع می توان گفت که خواسته یا ناخواسته، باید بپذیری بازیهای رایانه ای مانند بسیاری دیگر از پدیده های عصر فناوری اطلاعات به زندگی ما و فرزندانمان راه پیدا کرده است. اگر بخواهیم آن را نادیده بگیریم و فرزندانمان را از این بازیها محروم نماییم، حرص و ولع آنان برای دسترسی به این بازی ها بیشتر می شود و اگر در خانه نتوانند بازی کنند به خانه دوستانشان می روند. اگر آنجا هم نتوانستند، به کافی نت ها و مکان هایی که می توانند با رایانه بازی کنند، سر میزنند. از س وی دیگر، اگر بخواهیم فرزندانمان را در این زمینه لجام گسیخته به حال خود بگذاریم خطرهای روحی، روانی و جسمی آنان را تهدید می کند. لذا والدین و دست اندرکاران امور فرهنگی و آموزشی باید با برنامه ریزی صحیح، راه را برای استفاده صحیح کودکان و نوجوانان از این بازیها هموار کنند و برای تحقق این امر: والدین باید وقت بیشتری را به کودک و نوجوان خویش اختصاص بدهند. هرقدر وقت گذاری و ارتباط صحیح بین والدین و فرزندان بیشتر باشد، زمینه چنین بازی هایی کمتر فراهم می شود. بهتر است که والدین همراه فرزندان خود به کوهستان، باشگاهها و میادین ورزشی بروند و به بازی های مورد علاقه آنها بپردازند تا انرژی عصبی و روانی آنان تخلیه شده و توجهشان از بازیهای رایانه ای منحرف شود. بهتر است والدین با کودکان صحبت کنند که فقط روزهای تعطیلی مجاز به استفاده از این بازی ها هستند و با استدلال و منطق آسیب هایی را که این بازی ها به کودکان وارد می آورد را متذکر شوند. منطقی،مرتضی(1380).