آیا تا به حال کلمه هوش تصویری – فضایی به گوشتان رسیده؟

آیا مفهوم هوش فضایی با هوش تصویری یکسان است؟

نظریه هوش چندگانه

هوارد گاردنر استاد دانشگاه هاروارد برای اولین بار نظریه هوش چندگانه را در کتاب قالبهای ذهنی ارائه داد. وی سالهای متمادی را صرف تحقیقاتش در زمینه ی توسعه شناختهای فردی کرد که با دیدگاه سنتی از هوش تفاوت داشت؛ طبق نظریه سنتی، ریموند کتل، هوش بر دو اصل تعریف می شود: هوش سیال، یعنی توانایی کسب شناختهای تازه و حل مسائل و هوش متبلور، یعنی تراکم شناختها در طول زندگی که مطابق این دو نظریه مهارتهای شناختی فرد تعیین می شود و هوش افراد بر حسب یک ضریب (آی کیو) محاسبه می شود.

هوارد در تحقیقاتش در زمینه توانایی های فردی، معیارهایی را تعیین کرد که مطابق آن یک توانایی می تواند به عنوان نوعی هوش شناسایی شود.

هوش باید توسعه پذیر باشد، در یک گروه قابل مشاهده باشد، شواهدی از جایگاه وجود این هوش در مغز انسان ارائه شود و بتوان آن را در یک سیستم توضیح داد. بیشتر مردم از تمام این هوش ها (هوش های چندگانه) برخوردارند، با این حال هر کس توانایی فردی متفاوتی را در زمینه شناختی از خود نشان می دهد. به عبارتی، هرکدام از ما به میزان متفاوتی از انواع این هوش بهره مند هستیم و آن را به شکل های متفاوت در زندگی روزمره خود وارد می کنیم. هوش فضایی یکی از انواع این هوش است و عدم شناخت

 این هوش می تواند مشکلاتی را برای افراد به ویژه کودکان به همراه داشته باشد

برتری دادن به هوش ریاضی و زبانی و پررنگ کردن آنها در برنامه های آموزشی و پرورشی اهمیت دیگر اشکال دانش را کمرنگ می کند. برای مثال بسیاری از دانش آموزان که قادر نیستند توانایی خود را در زمینه های ریاضی به ظهور برسانند اعتمادبه نفسشان را از دست میدهند و مهارت ها و استعدادهایشان در زمینه های دیگر به نظر نمی رسد و سرکوب میشود؛ حال استعدادی که می توانست ثروتی برای جامعه و خود شخص تلقی شود از بین می رود.

اهمیت و کاربرد هوش فضایی

 گاردنر تنها از هوش تصویری – فضایی سخن نمی گوید بلکه بیشتر روی مفهوم هوش فضایی تمرکز دارد. این هوش در حقیقت تصاویر ذهنی ساخته شده در تخیل ما را در دنیای واقعی پیاده می کند. داشتن توانایی درک ظرافت های جهان بصری، اصلاح و تغییر داده های اولیه در ذهن و همچنین بازخوانی تجربه های بصری همه از کاربردهای این هوش است. درک مسائل بصری همچون رنگ، شکل، حجم، چهره و روابط بین آنها مرتبط به این هوش است. درک موقعیت جغرافیایی در یک محیط بسیار ضروری است. تخمین زدن محل مبدأ تا مقصد همیشه اولین کاری است که انجام میدهیم برای مثال، اگر بخواهیم از جایی به جای دیگر برویم یک مسیر فرضی تا مقصد در ذهن خود می کشیم. تصور کنید می خواهید تعدادی چمدان را در صندوق عقب ماشین جای دهید، کمی فکر می کنید و بهترین چیدمان را برای قرار دادن چمدانها انتخاب کرده و عملی می کنید. در فرآیندهای بالا ش ما از هوش فضایی خود استفاده کرده اید.

هوش فضایی مستلزم دیدار عینی نیست همان طور که یک شخص نابینا مثل یک فرد عادی از تصویرسازی های ذهنی استفاده می کند. هوش فضایی همان قدر که به تصاویر مربوط است به صداها، موسیقی ها، نمودارها، نوشته ها نیز مربوط می شود. بتهوون مثال عینی از شخصی است که از این هوش استفاده می کند؛ زیرا ناشنوایی او مانع خلق آثار زاده شده از روحش نشد. این هوش، هوش فعال همه ی نویسندگان و شاعران و معماران و هنرمندان و همچنین هوش خردمندان و غیب گویان است.

 توسعه آن موجب بالا رفتن خلاقیت فردی، شکوفا شدن استعدادهای هنری و توانایی طرح ریزی های ذهنی می شود. هوش فضایی به چاکرای هفتم (چاکرای کرونل) که در جلوی جمجمه قرار دارد، مربوط است؛ زیرا قوی تخیل و توانایی ما در تجسم آنچه با چشم قابل مشاهده نیست به علاوه، قدرت ما در برقراری ارتباط با روحمان را در برمی گیرد. چاکرای هفتم کنترل توانایی ما در تجسم آنچه خارج از محدوده دید ماست را بر عهده دارد و اگر درست کار نکند ما، در طرح ریزی نقشه هایمان به مشکل برمی خوریم. هوش فضایی، هوش الهامی و رویایی ماست که به خلق و اجرا و پیش بینی پروژه های بزرگ می انجامد. مدیر یک شرکت باید از سطح بالایی از این هوش بهره مند باشد تا بتواند آینده شرکت و فعالیت های آن را پیش بینی کند و حدس بزند

یک کاغذ و مداد بردارید و یک طرح ساده از مسیری که باید از یک مکان نامعین (مدرسه، کتابخانه، ایستگاه اتوبوس و…) تا منزلتان بپیمایید را بکشید خیابان ها، پارکها و فضای سبز و حتی خیابان های فرعی و بن بست ها را بدون استثنا مشخص کنید. در پایان نتیجه کارتان را بررسی کنید آیا این نقشه واضح است؟ اگر تا به حال به آنجا نرفته بودید به شما اجازه می داد تا به خانه تان برسید؟

چه اتفاقی افتاد؟ در روند کشیدن این نقشه شما از هوش فضایی خود استفاده کردید، چراکه نقشه ی روی کاغذ نتیجه تخیل شماست و نه مشاهدات مقابل چشمانتان. این تصاویر توسط روح و تخیل شما نقش بسته و آنچه روی برگه آوردید تمثیل تصاویر ذهنی است. بسته به وضوح و کیفیت نقشه تان شما می توانید سطح هوش فضایی خود را ارزیابی کنید.

چگونه هوش فضایی خود را تقویت کنیم؟

ما به طور روزمره فعالیتهایی انجام می دهیم که می تواند برای تحریک توانایی فضایی ما مفید باشد، مثلا رانندگی یک مؤلفه مهم در پرورش هوش فضایی است .چرا که در حین رانندگی، به تعداد زیادی مؤلفه محیطی مانند حرکت دیگر خودروها، رابطه بین اندازه و فاصله اشياء (البته اگر نخواهیم به آنها برخورد کنیم!) توجه می کنیم. همچنین انجام بازی هایی مثل روبیک و یا بازی کامپیوتری پرطرفدار تتریس به تقویت این هوش کمک می کند

سطح هوش فضایی را می توان از میزان موفقیت افراد در فعالیت هایی همچون ترسیم نقشه، طراحی ماکت، جهت یابی جغرافیایی تشخیص داد.

نتیجه گیری

هوارد گاردنر تا به امروز ۸ تعریف جدید از هوش ارائه داده است و به تازگی به وجود نهمین هوش پی برده که تا امروز تعریف قطعی از آن ارائه نشده است. این نظریه جدید با نظریه سنتی در تقابل است و می کوشد بتواند با ایجاد نگرشی جدید، منجر به پرورش استعدادها و خلاقیت های فردی شود و دیدگاه سنتی و محدود از هوش که در آن فقط یک ریاضیدان، باهوش تلقی میشد را تغییر دهد. هوش فضایی یکی از هوش های جدید مورد بحث بوده و امید است با تقویت و شناخت بهتر از آن در سطح مدارس و سطح های بالاتر، معماران و نویسندگان و شاعران و مستعد و کارآمد را تحویل جامعه و آینده دهد.

منبع:

www.Nospensees.fr www.patricia-chaibriant.com